- Herausgeber: DigiCat
- Kategorie: Geisteswissenschaft
- Sprache: Niederländisch
- Veröffentlichungsjahr: 2023
DigiCat Uitgeverij presenteert u deze speciale editie van "Beknopte Geschiedenis van Friesland in Hoofdtrekken" van W. Eekhoff. DigiCat Uitgeverij is ervan overtuigd dat elk geschreven woord een erfenis van de mensheid is. Elk DigiCat boek is zorgvuldig gereproduceerd voor heruitgave in een nieuw, modern formaat. De boeken zijn zowel in gedrukte als e-boek formaten verkrijgbaar. DigiCat hoopt dat u dit werk zult behandelen met de erkenning en de passie die het verdient als klassieker van de wereldliteratuur.
Das E-Book können Sie in Legimi-Apps oder einer beliebigen App lesen, die das folgende Format unterstützen:
Ähnliche
Beknopte Geschiedenis van Friesland in Hoofdtrekken
Inhoudsopgave
VOORREDE.
Bij dezen neem ik de vrijheid mijne landgenooten aan te bieden eene Beknopte Geschiedenis van Friesland, in Hoofdtrekken. Verscheidene redenen hebben mij bewogen, dit onderwerp te behandelen en deze bewerking in het licht te geven. De belangrijkheid van die geschiedenis op zich zelve en in verband met die des vaderlands,—het gemis van een bevattelijk geschreven handboek over dit onderwerp,—de wensch van velen om zulk een werk, ingerigt naar de behoeften van dezen tijd, te bezitten,—de zucht om nuttig te zijn, en bovenal mijne aangeborene neiging voor de beoefening van die geschiedenis en liefde voor alle kennis en kunst, welke tot Friesland in betrekking staan,—ziet daar de drangredenen, welke eindelijk mijn schroom en wantrouwen van eigene krachten hebben overwonnen. Immers sedert die neiging op mijn tiende levensjaar bij mij werd opgewekt, en ik niet lang daarna het plan vormde eene korte Geschiedenis van Friesland te bewerken, heb ik gedurende dertig jaren over dit onderwerp zoo vele geschriften gelezen en aanteekeningen gemaakt, zoo vele stukken verzameld en onderzoekingen gedaan, dat de begeerte, om eenmaal de vrucht daarvan te leveren, meer opgewekt dan onderdrukt werd door al de menigvuldige bezwaren en moeiten hieraan verbonden. In weerwil ik dit onderwerp bij herhaling op verschillende wijzen bewerkt en geene inspanning geschroomd heb, bleef ik nogtans met de uitgave aarzelen, en de hoop voeden, dat een onzer geleerden of leden van het Friesch Genootschap die taak zou volbrengen. Telken jare echter werd ik daarin teleurgesteld.
Intusschen vernam ik, dat velen aan de bewerking van eene volledige en naauwkeurige Friesche Geschiedenis bezwaren en beletselen verbonden achtten, gewigtig genoeg, om ijverige beoefenaars van dit onderwerp af te schrikken het in zijn geheel te behandelen. Behalve dat men eerst de uitgave van nog meerdere bronnen en bouwstoffen verlangde, vorderde eene kritische behandeling van de uitgegevene kronijken groote moeite. En waar deze met winsemius in 1622 eindigen, zag men eene groote menigte Resolutieboeken van de Staten en Gedeputeerde Staten van Friesland, benevenseene massa onuitgegevene stukken in de Rijks-, Provinciale en Plaatselijke Archiven voor zich; om niet te spreken van de menigte bouwstoffen, in een aantal gedrukte werken der laatste tweehonderd jaren verspreid. Inderdaad, er wordt meer dan een menschenleeftijd toe vereischt, om daaruit al de bijzonderheden op te zamelen en tot één geheel te brengen, dat aan het ideaal van eene geschiedenis onzer provincie zou kunnen beantwoorden.
Het gewigt dier bezwaren en beletselen erkennende, zou dit alles meer in staat zijn, onze liefde voor de geschiedenis uit te dooven dan op te wekken. Het volbrengen van die taak en het bereiken van die nog denkbeeldige volmaaktheid blijve dus een volgend geslacht aanbevolen. Dat ik het, in weerwil van dat alles, toch gewaagd heb, het onderwerp te behandelen, moge echter niet tot mijne beschuldiging strekken. Want, daar al de nog te volbrengen nasporingen welligt meest bijzonderheden of specialiteiten betreffen, zoo heb ik, naar het licht, dat ons tijdvak beschijnt en naar de mate mijner krachten, mij zoeken te bepalen tot de Hoofdtrekken onzer geschiedenis, of tot die voornaamste gebeurtenissen, welke van het meeste belang en den grootsten invloed zijn geweest op de lotgevallen en de ontwikkeling van het volk. Aangezien ik mijne behandeling tevens tot één boekdeel wenschte te beperken, zoo waren deze hoofdpunten, waaromtrent wij meerdere zekerheid bezitten, voorshands ook voldoende tot het geven van een algemeen overzigt van deze geschiedenis; terwijl ook eene korte en eenvoudige voorstelling, bij wijze van tafereelen, het meest geschikt scheen, om de belangstelling voor dit onderwerp op te wekken.
Hartelijk wensch ik, dat anderen later die opgewekte belangstelling door volkomener en uitvoeriger bewerking mogen bevredigen, en dat deze arbeid bij voorraad moge voorzien in eene behoefte, welke mij dikwijls werd te kennen gegeven door personen uit verschillende standen, die gaarne met hunne volksgeschiedenis meer bekend wilden zijn. Niet minder natuurlijk is de wensch, dat dit werk moge bijdragen, om ook in andere provinciën van ons vaderland (vroeger deelen van het Friesche rijk) het belang en de waarde te doen erkennen van de geschiedenis der Friezen, als de stamvaders der Nederlanders, met betrekking tot de geschiedenis van Nederland. Bekend is het toch, dat de meeste vaderlandsche geschiedenissen, welke wij bezitten, zich als bij uitsluitingbepalen tot de historie van de aanzienlijkste provincie Holland. Die naam komt evenwel voor het eerst omstreeks het jaar 1000 voor. Het gansche vroegere tijdperk, en dus meer dan de helft der tijdruimte, bevat alzoo de geschiedenis van Friesland, aangezien de Batavieren reeds vroeg en spoorloos verdwenen. Het is dus grootelijks te verwonderen, dat de historieschrijvers van ons vaderland niet enkel de latere, maar ook de vroegere Friesche geschiedenis zoo lang verwaarloosd en soms zoo verminkt voorgesteld hebben, dewijl deze toch de hoofdbron of het grondstuk is, waarop de geschiedenis van Holland of wel van geheel Nederland moet rusten. Reeds is dit erkend in de geschriften van de Utrechtsche geleerden wijlen Jhr. Mr. van asch van wijck en den Hoogl. royaards, wiens bestrijding van een verkeerd volksbegrip ik gemeend heb tegenover den titel te moeten mededeelen.
Vermits ik al de boven vermelde bezwaren en beletselen bij de bewerking heb ondervonden, heb ik mij met veel moeite beijverd, ze voor mijn doel te overwinnen, door in het bijzonder de hoofdzaken meer te doen uitkomen dan punten van ondergeschikt of betwist belang. Het is daarbij mijn hoogste streven geweest, om de beste bronnen te raadplegen, om de waarheid zonder partijdigheid na te sporen, en, bovenal, om eene heldere en duidelijke voorstelling te geven van datgene, wat ons duurzaam belang kan inboezemen. Den tekst heb ik, op de wijze van mijne Geschiedkundige Beschrijving van Leeuwarden, zoo bevattelijk mogelijk geschreven, opdat ook dit werk als een nuttig en aangenaam Geschiedkundig Huisboek algemeene belangstelling mogt verdienen. Omtrent de belangrijkste zaken en betwiste of twijfelachtige punten heb ik voor beoefenaars van de geschiedenis en onderzoekende lezers in de Aanteekeningen meerdere bijzonderheden en bronnen medegedeeld; terwijl ik door de bijvoeging van historische tafels of overzigten en registers de bruikbaarheid van het geheel heb trachten te bevorderen. Daar de geschiedenis het beste onderwijs is voor alle standen der maatschappij, en zij ons de bijzondere pligten jegens ons vaderland doet kennen, zoo hoop ik eerlang ook eene verkorte uitgave, ten behoeve der scholen, in het licht te geven.
Bij de beoordeeling van dit werk gelieve men op te merken, dat ik minder nieuwe zaken medegedeeld, dan wel de verspreideberigten en vruchten der onderzoekingen van anderen tot een geheel gebragt heb. De waarheid of stellige zekerheid der feiten moge één en onveranderlijk zijn, de wijze van voorstelling, inkleeding en toepassing kan echter aanleiding geven tot zeer uiteenloopende meeningen en begrippen; vooral in een werk, bij welks behandeling, op een ongebaand pad, de meeste waarschijnlijkheid en persoonlijke beschouwingen het gebrek aan berigten soms moesten vervangen. Mogt ik echter in mijne, ter goeder trouw medegedeelde, opvattingen en inzigten gedwaald hebben, dan verzoek ik van bevoegde personen eene bescheidene beoordeeling en heusche teregtwijzing te ontvangen. In een ander opzigt hoop ik, dat wij Friezen te veel eerbied voor onze geschiedenis, voor ons zelve en voor onze christelijke verpligtingen jegens elkander zullen hebben, dan dat verschil van meening over sommige historische punten ons zou verlagen tot een hatelijk twistgeschrijf en openbare beleedigingen, waarin nijd en wraakzucht soms eene afschuwelijke rol spelen.
Overtuigd van mijne goede bedoelingen, doch evenzeer van mijne feilbaarheid, heb ik de naauwkeurigheid der bewerking zoo veel mogelijk trachten te verzekeren, door haar vóór de uitgave te laten lezen aan mijne veelgeachte vrienden de Heeren Mr. a. van halmael Jr. (wiens dood wij nu reeds betreuren), j. van leeuwen, Dr. j. g. ottema, Jhr. Mr. h. b. van sminia en anderen, die ik hier openlijk mijnen dank toebreng voor de medegedeelde opmerkingen en teregtwijzingen. Mogt ik door de uitgave nog te veel gewaagd hebben, dan beken ik gaarne, daartoe vooral den moed te hebben bekomen door de volgende verklaring van laatstgenoemden deskundige: „Ik moet u betuigen, dat ik het werk met bijzonder veel genoegen gelezen heb, er bijna geheel mijne goedkeuring aan hecht en het op hoogen prijs stel. Alleen betreur ik het, dat het niet uitvoeriger en uitgebreider is behandeld. Doch dit lag voor het tegenwoordige niet in uw plan, en moeten wij dus voorshands tevreden zijn met hetgeen ons zoo goed gegeven is; in de hoop, dat gij later uwe krachten nog eens zult aanwenden, om ons eene grootere en volledige Geschiedenis van Friesland te leveren.”
En hiermede beveel ik dezen arbeid op nieuw der belangstelling mijner landgenooten aan.
Mei 1851.W. EEKHOFF.
EERSTE NAAMLIJST VANINTEEKENAREN.
ZIJNE MAJESTEIT DEN KONING. g. p.
ZIJNE KONINKLIJKE HOOGHEID DEN PRINS VAN ORANJE. g. p.
ZIJNE KONINKLIJKE HOOGHEID PRINS FREDERIK DER NEDERLANDEN. g. p.
J. Ackersdijck, Hoogleeraar te Utrecht.
E. Adema, Secretaris van Rauwerderhem te Rauwerd.
C. Albarda, Kantonregter te Leeuwarden.
Mr. Herman Albarda, Advocaat te Leeuwarden.
Hor. Albarda, Jurid. Student te Groningen.
Mr. W. Albarda, Subst. Griffier by de Arrondissements Regtbank te Leeuwarden. g.p.
K. S. Alberda, Landbouwer te Menaldum.
Jhr. W. Alberda van Ekenstein, te Groningen.
A. Alma, Notaris te Bergum.
J. S. Alma, Assessor van Franekeradeel te Schalsum.
J. C. & W. Altorffer, Boekh. te Middelburg. 2 ex.
M. C. Amoraal, te Leeuwarden.
L. Anders, Kantoorbediende te Leeuwarden.
Mr. J. H. Beucker Andreæ, Advocaat te Leeuwarden.
A. S. Andringa, Ondermeester te Koudum.
M. D. Anema, Lid van den Raad van Franekeradeel te Ried.
P. S. Anema, Lid van den Raad van Franekeradeel te Dongjum.
T. W. Anema, Landbouwer te Kimswerd.
Het Provinciaal Archief van Friesland.
E. Roos Baron van Asbeck, Grietman van Hemelumer Oldephaert en Noordwolde te Koudum. g.p.
H. van Assen, Goud- en Zilversmid te Leeuwarden.
J. van Assen, te Leeuwarden.
R. Attama, Secretaris der stad Stavoren.
E. J. Attema, Notaris te Dragten.
J. van Baalen & Zn., Boekh. te Rotterdam.
B. T. Bakker, Lid van den Raad van Baarderadeel te Oosterlittens.
C. Bakker, Bzn. Boekhandelaar te Nieuwe Diep.
Jan F. Bakker, Stedelijk Ontvanger te Sneek.
S. J. Bakker, Assessor der Grietenij Rauwerderhem te Deersum.
W. L. Bakker, Assessor van Franekeradeel te Tjum.
L. S. Bakkes, Bakker te Tjummarum.
J. Banga, Burgemeester en Med. Doct. te Franeker.
J. Barends, Arrondissements Betaalmeester te Heerenveen.
Mr. P. de Beaufort, Lid der Gedep. Staten van Utrecht, aldaar.
S. van Sloterdijck Beekkerk, Directeur der Registratie en Domeinen in Friesland te Leeuwarden.
Dr. E. M. Beima, Conservator aan ’s Rijks Museum van Natuurlijke Historie te Leiden.
H. J. C. Bekenkamp, Predikant te Knijpe.
A. M. van Belkum, Directeur van het Stads-Werkhuis te Leeuwarden.
J. C. van Belkum, Broodbakker te Leeuwarden.
P. Berg, Bakker te Ee.
Mr. C. Bergsma, Grietman van Idaarderadeel te Idaard.
E. H. Bergsma, 1
e
Luit. Ingenieur te Amsterdam.
H. van Berkum, Predikant te Stiens.
J. P. van Berkum, Predikant te Wolsum.
W. Beijerinck, Boekhandelaar te Amsterdam.
Jhr. Mr. C. L. van Beijma, Kantonregter te Dronrijp.
Jhr. E. D. van Beijma, Grietman van Baarderadeel te Weidum.
Jhr. Mr. C. L. van Beijma thoe Kingma, Secretaris van Haskerland en Advocaat te Joure.
Jhr. U. H. Heerma van Beijma thoe Kingma, Grietman van Franekeradeel te Zweins.
W. Bisschop, Litt. Hum. Cand. te Leiden.
A. Bleeker, Boekh. te Sneek.
J. Bloemsma, Boekhandelaar te Leeuwarden.
J. G. van Blom, Lid der Staten van Friesland en Notaris te Dragten.
J. G. van Blom, voor het 5
e
Schooldistrict in Friesland.
G. H. van Boelens, Rijks-Ontvanger te Augustinusga.
Mr. J. H. van Boelens, Burgemeester der stad Leeuwarden.
J. T. de Boer, Assessor van Idaarderadeel te Roordahuizum.
J. Y. de Boer, Landbouwer te Hempens.
K. J. Boersma, te Kubaard.
Erven F. Bohn, Boekhandelaars te Haarlem.
A. M. Bokma de Boer, te Leeuwarden.
Mej. C. Bokma de Boer, te Leeuw.
W. Cool van Bokma, Boekh. te Sneek. 3 ex.
J. M. Bokma, te St. Jacobi-Parochie.
J. Fopma Bonnema Hzn. Landbouwer te Tjummarum.
R. J. Boorsma, Assessor van Baarderadeel te Weidum.
Mr. J. C. G. Boot, Rector van het Gymnasium te Leeuwarden.
Harmen H. Bosma, Koopman te Oosterend.
IJ. Bosma, Kweekeling te Bergum.
J. Brandsma, Notaris te Schiermonnikoog.
Mr. P. Brantsma, Officier van Justitie bij de Regtbank te Heerenveen.
Jhr. G. P. C. van Breugel, Lid van den Raad en Ontvanger der Directe Belastingen te Haarlem. g.p.
R. Baron van Breugel, Lid van den Raad van State te ’s Hage.
J. H. Brinkman, Boekhandelaar te Amsterdam.
B. Brons Bzn., Onderwijzer te Haskerdijken.
G. Brouwer, Boekhandelaar te Deventer. 2 ex.
G. L. Brouwer, Secretaris van Oost-Stellingwerf te Oldeberkoop.
Dr. S. Brouwer, Oud-Hoogleeraar te Leeuwarden.
A. L. Brugsma, Doctorandus in de Letteren te Leeuwarden.
K. Bruining, Onderwijzer te Schalsum.
D. D. Büchler, te Amsterdam.
P. H. Buisma, Onderwijzer te Langweer.
B. Hopperus Buma, Jur. Student te Groningen.
J. Buma, Onderwijzer te Kollum.
Mevr. Wed. W. B. Buma, te Weidum.
Mr. W. W. Buma, Raadsheer in het Provinciaal Geregtshof van Friesland te Leeuwarden.
F. H. Burghgraef, Secretaris der stad Franeker.
Wed. P. Burggraaff, Jr., Boekh. te Leeuwarden.
Th. J. van der Bij, Onderwijzer te Oenkerk.
E. J. A. Graaf van Bijlandt, Commissaris des Konings in de provincie Zuid-Holl. te ’s Hage. g.p.
J. Camminga, Ondermeester te Franeker.
J. Campen, Boekh. te Sneek. 4 ex.
G. ten Cate Fzn. Koopman te Leeuwarden.
S. ten Cate, Burgemeester der stad Sneek.
Mr. E. Manger Cats, Advocaat te Leeuwarden.
Mevr. S. Cats, Wed. Bieruma Oosting te Leeuwarden, g.p.
P. O. van der Chijs, Hoogleeraar en Directeur van het Munt- en Penning-Kabinet te Leiden.
R. M. Cloppenburgh, te Hardegarijp.
H. Coster & Zn., Boekhandelaar te Alkmaar.
P. J. Costerus, Rector van het Gymnasium te Sneek.
K. J. Crap, Molenaar te St. Jacobi-Parochie.
S. Crommelin, Rustend Leeraar te Leeuwarden.
D. J. Couvée, Boekh. te Leiden.
F. J. Cuperus, Kuiper te Dronrijp.
H. J. Dauzon, Rijks-Ontvanger in de Wijk, bij Meppel.
Mr. A. Deketh, Advocaat-Generaal bij den Hoogen Raad der Nederlanden te ’s Hage.
G. H. M. Delprat, te Rotterdam.
Mr. W. M. J. van Dielen, voor het Leesg. Disce Legendo te Utrecht.
Mr. J. Dirks, Lid van de Tweede Kamer der Staten-Generaal te Leeuwarden.
J. Dirks, te Balk.
J. J. Doesburg, Boekhandelaar te Groningen, 3 ex.
De stad Dockum.
Erven Doorman, Boekhandelaar te ’s Hage. 3 ex.
Mr. L. Dorhout, Plaatsverv. Kantonregter en Lid van den Raad der stad Leeuwarden. g.p.
M. R. Douma, Landbouwer te Ee.
J. F. van Druten, Boekh. te Sneek.
van Druten en Bleeker, Boekh. te Sneek. 11 ex.
K. P. Duursma, Onderwijzer te Langezwaag.
F. Dijkstra, Onderwijzer der jeugd en der zeelieden te Nes op Ameland.
F. A. Dijkstra, Landbouwer te Haskerdijken.
F. J. Dijkstra, Landbouwer te Ooster-Nijkerk. g.p.
T. R. Dijkstra, te Leeuwarden.
Waling Dijkstra, te Spannum.
O. J. Eekma, Boekhandelaar te Leeuwarden. 5 ex.
Dr. A. H. A. Ekker, Praeceptor aan het Gymn. te Utrecht.
J. Elgersma, Onderwijzer te Kimswerd.
S. F. Elgersma, te Lollum.
Jhr. Mr. W. E. Engelen, Secretaris van Leeuwarderadeel en Advocaat te Leeuwarden.
W. A. Evertsz, Ridder van de Mil. Willemsorde, 4
e
kl., Secretaris van Utingeradeel en Notaris te Oldeboorn. g.p.
Jhr. Mr. C. van Eijsinga, Lid der Staten van Friesland te Leeuwarden.
Jhr. Mr. F. J. J. van Eijsinga, Lid van de Eerste Kamer der Staten-Generaal en der Arrond. Regtbank te Leeuwarden.
Jhr. I. F. van Eijsinga te Leeuwarden. 2 ex.
K. G. Eijsinga, Koopman te Leeuwarden.
J. M. Baart de la Faille, Medicinæ Doctor te Leeuwarden.
A. R. Falck, te Utrecht. g.p.
Corn. J. Feddes, Koopman te Leeuwarden.
P. H. Feenstra, Medic. Doct. te Kuikhorne.
P. M. Feenstra, Boekh. te Bolsward. 4 ex.
T. S. Feenstra, Boekhandelaar te Sneek. 4 ex.
D. Feikema, Wethouder der stad Franeker.
Mr. H. O. Feith, Archivarius der provincie Groningen.
H. Feringa Jzn. Oud-Griffier van het Vredegeregt te Augustinusga.
Dirk A. Ferwerda, Koopman te Stiens.
E. Ippius Fockens, Boekhandelaar te Franeker. 3 ex.
E. Schrader Fockens, Predikant te Jutrijp en Hommerts.
H. Frijlink, Boekhandelaar te Amsterdam.
I. Garcin, te Amsterdam.
P. A. van Gelder, Koopman te Dokkum.
Het Friesch Genootschap voor Geschied-, Oudheid- en Taalkunde te Leeuwarden. g.p.
P. Gerbranda, Schoolonderwijzer te Lollum.
C. Gerdenier, Burgemeester der stad Medemblik. 2 ex.
Het Provinciaal Geregtshof van Friesland.
J. Gerritsen, Landbouwer in het Meer bij Heerenveen.
L. Gescher, Medicinæ Doctor te Leeuwarden.
M. van Geuns, Doopsgezind Leeraar te Leeuwarden.
Jhr. R. Gevaerts van Geervliet, Lid der Ridderschap van Friesland, Ontvanger van ’s Rijks Belastingen te Bergum.
H. P. A. van Gorcum, Boekh. te Assen.
O. Goslings, Cand. Notaris te Dokkum.
Het Provinciaal Gouvernement van Friesland. g.p.
Mr. M. Schaaff Gratama, Raadsheer in het Provinciaal Geregtshof van Groningen.
J. H. Gunning, Predikant te Leeuwarden.
E. de Haan, Onderwijzer te Wirdum.
W. van Haarst, op Schoonoord bij Oirschot.
H. Haga, Doopsgezind Leeraar te Oldeboorn.
H. Haisma, Lid der Provinciale Staten van Friesland en Landbouwer te Bergum.
F. A. van Hall, Minister van Staat te Amsterdam.
H. C. van Hall, Hoogleeraar te Groningen.
T. van Halteren, Boekhandelaar te Wildervank.
J. W. Hannema, Landbouwer te Hantum.
Mr. D. J. A. Baron van Harinxma Thoe Slooten, Raadsheer in het Provinc. Geregtshof van Friesland te Leeuwarden.
M. P. D. Baron van Harinxma Thoe Slooten te Beetsterzwaag.
Mr. P. A. V. Baron van Harinxma Thoe Slooten, Kantonregter te Holwerd.
H. J. van Hasinga, Adjunct Onderwijzer te Oosterzee.
D. J. Haspels, Boekh. te Nijmegen.
Sjoerd Jans Heeg, te Oosterend.
A. T. R. Sixma Baron van Heemstra, Grietman van Kollumerland te Veenklooster. g.p.
C. S. Sixma Baron van Heemstra, te Zwolle.
D. A. Sixma Baron van Heemstra, Jur. Student te Groningen.
Mr. F. J. J. Baron van Heemstra, Grietman van Rauwerderhem te Irnsum. g.p.
A. van der Heide, Onderwijzer te Leeuwarden.
Douwe van der Heide, Landbouwer te Ezumazijl.
H. A. van Helden, Boekhandelaar te Amsterdam. 2 ex.
Mr. E. van Heloma, te Zwolle.
Mr. M. van Heloma, Lid der Provinciale Staten van Friesland te Heerenveen.
H. Hemkes Hzn., Onderwijzer te Voorburg.
P. H. Hendriks, te Groningen.
S. Gille Heringa, Directeur van het Postkantoor te Tilburg.
H. Klugkist Hesse, Lid der Staten van Friesland te Kollum. g.p.
F. Hessel, Boekh. te Heerenveen.
J. G. Heuveldop, Lid der Gedeputeerde Staten van Friesland te Leeuwarden.
P. H. van den Heuvell, Boekh. te Leiden.
van Heiningen & Post Uiterweer, Boekhandelaars te Utrecht.
J. Hilarius, Boekhandelaar te Leeuwarden. 5 ex.
C. C. van der Hoek, Boekhandelaar te Leiden.
W. van der Hof, Schipper te Bakhuizen.
F. Holtkamp, Boekhandelaar te Sneek. 4 ex.
Jhr. Hooft van Woudenberg van Geerestein te Amsterdam. g.p.
J. W. van Hopbergen, 1
e
Luit. Adjudant, voor het Leesgez. van Officieren van het 2
e
& 4
e
Bat. 3
e
Reg. Infant. te Leeuwarden.
W. Ter Horst, Fabrijkant te Leeuwarden.
J. van Hout, te Wognum.
J. O. van Houten, Boekhandelaar te Assen.
J. Ernst van Houtrijve, te Leeuwarden.
H. Höveker, Boekhandelaar te Amsterdam.
S. Hoijtema Pzn. Assessor van Utingeradeel te Akkrum.
Mr. U. H. Wielinga Huber, Raadsheer in het Provinc. Geregtshof van Friesland te Kornjum. 2 ex.
Mr. H. U. Huguenin, te Sneek, voor het 8
e
Schooldistrict in Friesland.
J. T. H. Huguenin, Predikant te Zuidwolde.
A. A. Hulshoff, Doopsgezind Leeraar te Leeuwarden.
K. van Hulst, Boekh. te Kampen.
P. P. Hylarides, Landbouwer te Witmarsum.
J. W. Idsardi, Landbouwer te Ee.
P. D. Idsinga, Landbouwer te Hantum.
Mr. G. W. H. Baron van Imhoff, Burgemeester der stad Groningen.
H. D. Jager, Grietenij-Ontvanger van Oost-Stellingwerf te Oldeberkoop.
K. Jansma, Onderwijzer te Rottevalle.
Dr. L. J. F. Janssen, Conservator bij het Museum van Oudheden te Leiden.
J. H. Jappé, Ingenieur-Verificateur van het Kadaster te Groningen.
A. de Jong, te Leeuwarden.
A. de Jong Wzn., Koopman te Leeuwarden.
S. D. de Jong, Lid van den Grietenijraad van Idaarderadeel te Warrega.
T. Joustra, Fabrijkant te Sneek.
Mej. J. C. Kapteijn, Hoofd-Onderwijzeres der Stedelijke Meisjesschool te Leeuwarden.
P. N. van Kampen, Boekhandelaar te Amsterdam.
Abe J. Kat, Aannemer van publieke werken te Hindeloopen.
Jhr. Mr. O. R. van Andringa de Kempenaer te Leeuwarden. g.p.
Jhr. T. A. M. A. van Andringa de Kempenaer, Lid van de 1
e
Kamer der Staten-Generaal en Grietman van het Bildt te St. Anna-Parochie.
Jhr. W. van Andringa de Kempenaer, Grietman van Lemsterland te Lemmer.
J. J. Kiestra, Geneesheer te Ee. g.p.
S. Kiestra, Onderwijzer te Sexbierum.
J. Kingma, Lid der Staten van Friesland en Olieslager te Makkum.
M. Kingma Hzn., Lid der Gedep. Staten van Friesland te Makkum.
E. S. van Kleffens, Kweekeling te Ee.
A. M. Klijnsma, Lid van den Grietenijraad van Lemsterland te Lemmer.
S. T. Klijnsma, Luitenant-Kolonel Ingenieur te Arnhem.
B. Knierim, Logementhouder te Leeuwarden.
Mr. H. J. Koenen, Wethouder der stad Amsterdam. g.p.
Mr. H. van der Kooi, Griffier bij de Arrondissements-Regtbank te Leeuwarden.
J. Koopmans, Koopman te Gorredijk.
K. Koopmans, Lid van den Raad van Lemsterland te Lemmer.
M. H. Koopmans, Veenbaas te Echten.
U. Koopmans, Grutter te Holwerd.
P. A. Koppius, Litt. Hum. Doct. en Predikant te Rottevalle.
N. D. Kroese, Onderwijzer te Hindeloopen.
A. P. H. Kuipers, Apotheker te Leeuwarden. g.p.
D. Kuipers, te Buitenpost.
H. Kuipers, te Amsterdam. g.p.
Mr. A. van der Laan, Griffier der Prov. Staten van Friesland te Leeuwarden.
H. M. Labberté, te Tilburg.
H. J. Ladenius, te Leeuwarden.
Dr. C. Leemans, Directeur van ’s Rijks Museum van Oudheden te Leiden.
Bibliotheek der stad Leeuwarden.
Leesgezelschap te Slooten.
J. van Leeuwen, Griffier van het Prov. Geregtshof en Archivarius der Provincie Friesland te Leeuwarden. g.p.
J. van Leeuwen Jr., Secretaris van Lemsterland te Lemmer.
W. Lemke, V. D. M. voor het Leesgez. te Warrega.
Mr. W. van Nauta Lemke, Advocaat te Leeuwarden.
Mr. J. van Lennep, Rijks-Advocaat te Amsterdam.
A. N. Lentz, Koopman te Franek.
R. A. Lentz, Schilder te Franeker.
D. H. van der Leij, te Dronrijp.
B. Lolcama, Lid van den Raad der stad Franeker.
R. Lonneman, Medic. en Artis Obst. Doct. te Franeker.
J. B. van Loghem Jr. Boekh. te Haarlem.
H. van Loo, Verwer te Leeuw.
J. van Loon Jzn. Fabrijkant te Huins.
Erven Loosjes, Boekh. te Haarlem.
Dr. E. J. Diest Lorgion, Predikant te Groningen.
Jhr. F. I. Lycklama à Nijeholt Lid der Ridderschap van Friesland te Midlaren.
Jhr. Mr. G. W. F. Lycklama à Nijeholt, Grietman van Oost-Stellingwerf te Oldeberkoop.
Jhr. J. A. Lycklama à Nijeholt, Lid der Provinc. Staten van Friesland te Beetsterzwaag.
Jhr. W. H. Lycklama à Nijeholt, Grietman van Utingeradeel te Oldeboorn.
R. Baron van Lijnden te Beetsterzwaag.
W. H. Maas, Predikant te Idsegahuizen.
E. van der Maaten, Stedelijk Ontvanger te Elburg.
Maatsch. tot Nut van ’t Algemeen: Depart. Roordahuizum.
Mr. G. E. Le Maire, Regter in de Arr. Regtbank te Heerenveen.
H. Mantingh, Ontvanger te Oostermeer.
Mr. C. van Marle, Inspecteur-Generaal van het Middel van Waarborg te Utrecht.
J. E. Martens, Stucadoor te Leeuwarden.
J. G. Arentsma Martin, Assessor van Ferwerderadeel, te Hallum.
J. E. Mebius, Boekhandelaar te Kollum. 3 ex.
T. E. Mebius, Boekhandelaar te St. Jacobi-Parochie. 6 ex.
van der Meer en Verbruggen, Boekhandelaars te Rotterdam.
H. van der Meer, Kweekeling te Roordahuizum.
G. Mees Azn. Regter in de Arrondissements-Regtbank te Rotterdam. g.p.
A. Meeter Pzn. Onderwijzer te Arum.
J. Meeth Czn. Bode by de Staten van Friesland te Leeuwarden.
H. Meetsma, te ’s Hage. g.p.
Mr. M. Meinesz, te Slooten.
A. H. R. Metelerkamp, Rijks-Ontvanger te Rottevalle.
T. G. van der Meulen, Boekh. te Bergum. 5 ex.
V. Meursinge, Boekhandelaar te Leeuwarden. 2 ex.
L. L. F. Mispelblom Beijer, Directeur van het Postkantoor te Heerenveen.
G. J. Molengraaff, te Nijmegen.
S. Mollema, te Amsterdam.
J. Mulder, Wethouder der stad Franeker.
P. B. Mulder, Linnenbleeker te Leeuwarden.
E. Mulders, Onderwijzer te Rottevalle.
Mr. G. N. Mulier, Lid van den Raad der stad Leeuwarden.
P. Mulier, te Bolsward.
Gebr. Muller, Boekhandelaars te ’s Bosch. 2 ex.
Mr. G. A. Munster Jordens, voor het Leesgez. te Deventer.
W. Muurling, Hoogleeraar te Groningen. g.p.
T. Hoog van Nes, Geëmploijeerde aan het Postkantoor te Rotterd.
P. H. Noordendorp, Boekhandelaar te ’s Hage. 2 ex.
S. Noteboom, Boekhandelaar te Franeker.
D. T. Notten, voor de Bibl. der Maats. tot Nut van ’t Algem. te Echten.
A. Nugteren, Particulier te Rotterdam.
C. Star Numan, Hoogleeraar in de Regtsgeleerdh. te Groningen.
Is. An. Nijhoff, Boekhandelaar te Arnhem. 2 ex.
O. B. Oeberius, Notaris te St. Anna-Parochie.
Het Onderwijzers Gezelschap te Grouw.
U. Oosterbaan, Cand. Notaris in de Schrans, bij Leeuwarden.
J. H. Oosterdijk, Emeritus Predikant van Lunteren, op Gelders-spijker bij Arnhem.
P. van Os, Instituteur te Sneek.
J. G. Ottema, Præceptor aan het Gymn. te Leeuwarden. g.p.
Mr. J. Pan, Raadsheer in het Provinciaal Geregtshof van Drenthe te Assen.
Jhr. Mr. J. E. van Panhuijs, Commissaris des Konings in de provincie Friesland te Leeuwarden. g.p.
H. Pasma Fzn., Landbouwer te Haskerdijken.
J. W. Petræus, Bankhouder te Harlingen.
Mr. I. H. Philipse, Hoogleeraar in de Regtsgeleerdheid te Groningen.
G. Piekema, Ondermeester te Pingjum.
M. van der Plaats, Boekhandelaar te Harlingen. 8 ex.
F. Plantenga, te ’s Hage.
F. W. van der Ploeg, Landbouwer te Ee.
J. Ploegsma, Onderwijzer te Rauwerd.
B. Poppes, Assessor van Lemsterland te Lemmer.
J. Poppes, Assessor van Gaasterland te Balk.
J. Post, Med. Doct. te Arnhem.
C. van der Post, Jr., Boekhandelaar te Utrecht. 5 ex.
Het Postkantoor te Harderwijk. 2 ex.
Het Postkantoor te Meppel.
F. Poutsma, te Slooten.
P. J. Prinsen, Directeur van ’s Rijks Kweekschool voor Onderwijzers te Haarlem.
M. Pruim, Instituteur te Dokkum.
U. Proost, Boekhandelaar te Leeuwarden. 2 ex.
Mr. A. Quæstius, Plaatsverv. Kantonregter te Dronrijp.
H. Raadsma, Timmerman te Ee.
K. Radersma, Onderwijzer te Wierum, voor het Onderwijzers-Gezelschap West Dongeradeel.
Jhr. Mr. A. G. A. Ridder van Rappard, Staatsraad, Directeur van ’t Kabinet des Konings, te ’s Hage.
Jhr. F. A. Ridder van Rappard, Secretaris-Generaal van het Ministerie van Oorlog, te ’s Hage.
R. A. Rauwerda, Landbouwer te Roodkerk.
J. H. Reddingius, Predikant te Morra en Lioessens.
Mr. R. A. B. Reddingius, Kantonregter te Sneek.
R. Reitsma, Onderwijzer te Scharnegoutum.
Mej. M. P. Reneman, te Leeuwarden.
L. H. W. Baron van Aylva Rengers, Luit.-Kolonel by het 7
e
Regiment Infanterie te Utrecht.
L. R. v. Welderen Baron Rengers, Jur. Student te Groningen.
R. H. S. G. Juckema van Burmania Baron Rengers te Leeuwarden. g.p.
S. van Welderen Baron Rengers, Grietman van Wymbritseradeel en Lid der Provinciale Staten te Ysbrechtum.
W. F. L. Baron Rengers te Utrecht.
W. J. van Welderen Baron Rengers te Leeuwarden.
Dr. H. Riedel, Conrector te Groningen.
P. Risselada, Apotheker te Leeuwarden.
W. de Rivecourt, Gepensioneerd Kapitein te Zutphen.
A. J. Rodenhuis, Lid der Staten van Friesland en Wethouder der stad Harlingen. g.p.
IJ. Rodenhuis Pzn. Zeehandelaar te Harlingen. g.p.
H. R. Roelfsema, Boekhandelaar te Groningen.
G. Roker, voor het Leesgezelschap te Tjallebert.
Th. Romein, Stads Architect te Leeuwarden.
D. T. Roorda te Wijtgaard.
H. L. Roorda, Boer te Kimswerd. g.p.
S. O. Roosjen te Hindeloopen.
H. J. Royaards, Hoogleeraar te Utrecht.
T. J. Rudolphi, Lid van den Raad en Landbouwer te Jutrijp.
Joh. W. Ruitinga, Apotheker te Harlingen.
J. de Ruijter, Boekhandelaar te Amsterdam.
E. P. Rijpma, Landbouwer te Ooster-Nijkerk.
Mr. L. R. Salverda, Secretaris van Opsterland te Beetsterzwaag.
R. Bloembergen Santée, 1
e
Deurwaarder bij de Arrondissements-Regtbank te Leeuwarden.
A. Schaafsma, Aannemer te Harlingen.
A. Schaafsma, Boekhandelaar te Dokkum. 14 ex.
Schalekamp, van de Grampel & Bakker, Boekhandelaars te Amsterdam.
H. Scheltema, Ontvanger der Belastingen te Harderwijk. 2 ex.
Mr. H. W. de Blocq van Scheltinga, te Oranjewoud, g.p.
H. C. Schetsberg, Boekhandelaar te Leeuwarden. 2 ex.
L. Schierbeek, Boekhandelaar te Leeuwarden. 2 ex.
R. J. Schierbeek, Boekhandelaar te Groningen. 6 ex.
P. Wierdsma Schik te Leeuwarden.
A. L. Scholtens, Boekhandelaar te Groningen.
J. Kuiper van Schouwenburg, Lid van den Raad der stad Harlingen. g.p.
B. Schuring, Boekh. te Weesp.
S. S. Schuurmans, Lid van den Grietenijraad van Rauwerderhem te Rauwerd.
G. F. Baron thoe Schwartzenberg en Hohenlansberg, Grietman van Menaldumadeel te Beetgum.
G. W. C. D. Baron thoe Schwartzenberg en Hohenlansberg, Grietman van Haskerland te Joure.
U. Baron thoe Schwartzenberg en Hohenlansberg, Surnumerair bij de Directe Belastingen te Leeuwarden. g.p.
W. H. T. Camstra Baron thoe Schwartzenberg en Hohenlansberg, Lid der Prov. Staten van Friesland te Hichtum.
W. J. J. D. Baron thoe Schwartzenberg en Hohenlansberg, Grietman van Doniawerstal te Langweer.
H. M. Scrinerius, Geneesheer te Witmarsum.
W. J. A. Seijffardt, Boekh. te Amsterdam.
Jhr. Mr. J. Hora Siccama van de Harkstede te Groningen.
S. G. Siedzesz, Burgemeester der stad Stavoren.
S. Sinnema, Contrôleur der Directe Belastingen te Dokkum.
J. E. Simon, Medicinæ Doctor te Leeuwarden.
L. van Sisseren, te Leeuwarden.
H. D. van Sloterdijck, te Leeuwarden.
Jhr. Mr. H. B. van Sminia, Grietman van Tietjerksteradeel te Bergum. 1 ord. en 1 g.p.
Mevr. C. van Sminia, geb. Coehoorn van Scheltinga, te Oudkerk.
Jhr. H. van Sminia, Jur. Student te Groningen.
J. Molanus Smith, Onderwijzer te Hiaure.
De stad Sneek. g.p.
Jhr. Mr. H. M. Speelman Wobma, President van het Provinciaal Geregtshof van Friesland te Leeuwarden.
Jhr. S. Speelman, te Leeuwarden.
J. A. Spree, te Leeuwarden.
M. van Staveren, Theol. Doct. en Predikant te Leeuwarden.
C. van der Sterr, te Helder.
Mr. B. S. Stienstra, Procureur te Sneek.
Wed. Mr. J. Stinstra, geb. Banga, te Franeker.
Simon Stinstra, Lid van den Raad van Harlingen.
W. P. van Stockum, Boekhandelaar te ’s Hage. 3 ex.
Mr. G. N. de Stoppelaar, Advocaat te Middelburg.
G. Acker Stratingh, Math. Phil. Nat. et Med. Doct. te Groningen.
H. Stroband, te Franeker. g.p.
G. T. N. Suringar, Boekhandelaar te Leeuwarden.
T. Sybenga, Landbouwer te Nijkerk.
S. Sybrandi, Boekh. te Haarlem.
S. K. Sybrandi, Rustend Leeraar bij de Doopsgezinden te Haarlem.
H. R. Tacoma, Landbouwer te Pingjum.
S. Talsma, Onderwijzer te Roordahuizum.
W. Talsma, te Oenkerk.
T. Telenga, Boekhandelaar te Franeker. 20 ex.
Mr. A. Telting, Kantonregter te Franeker.
J. G. van Terveen en Zn., Boekhandelaars te Utrecht.
Mr. S. van Teijens, Grietman van Opsterland en Lid der Staten van Friesland te Beetsterzwaag.
J. F. Thieme, Boekh. te Nijmegen.
J. Tichelaar Jzn. te Amsterdam, g.p.
H. Tiddens, Jur. Student te Groningen.
C. J. Tjessinga, Assessor van Barradeel te Minnertsga. g.p.
J. Lunsingh Tonckens, Med. Doctor te Beetsterzwaag.
Mr. G. M. Baron du Tour van Bellinchave, Raadsheer in het Prov. Geregtshof van Friesland te Leeuwarden.
S. S. Tromp, Rustend Predikant te Britsum.
W. Tromp, Notaris te Bergum.
S. Tulp, Koopman te Leeuwarden. g.p.
Erven J. J. Tijl, Boekhandelaars te Zwolle. 2 ex.
R. J. Uilkema, Landbouwer te Scharnegoutum. g.p.
L. Valk, Rustend Predikant te Leeuwarden, voor het Leesgez.
D. A. van Valkenburg, Hoofd-Commies, belast met het Toesigt der Bibliotheek van het Depart. van Oorlog te ’s Hage.
P. Valter, Particulier te Deventer. g.p.
Dr. D. J. Veegens, Rector aan het Gymnasium te Amsterdam, g.p.
H. G. van der Veen, te Driezum.
Jan H. Veenbaas, Kastelein te Knijpe.
J. Veenland, Stud. Litt. Hum. te Rottevalle. g.p.
Jhr. Mr. P. B. J. Vegilin van Claerbergen, Lid der Gedeputeerde Staten van Friesland te Joure. 1 ord. en 1 g.p.
H. W. van de Velde, Lid van den Grietenijraad van Utingeradeel te Terhorne.
S. K. Thoden van Velzen, Predikant te Leeuwarden.
Gebr. Vermande, Boekh. te Hoorn
N. Burhoven Viëtor, Oud-Artill. Officier, Maire, Schout, Lid der Prov. Staten van Friesland; Assessor van Menaldumadeel, Gepens. Ontvanger der Directe Belastingen, op den huize Oorbijt te Dronrijp.
D. Vas Visser, te Amsterdam, g.p.
J. Visser, Onderwijzer te Sneek.
J. H. Visser, Bakker te Witmarsum.
J. A. Visser, Jr., te Heeg.
P. A. Visser, Onderw. te Pingjum
S. W. Visser, Lid van den Raad van Lemsterland, te Lemmer.
J. P. van Visvliet, Archivarius der prov. Zeeland, te Middelburg.
G. W. Vreede, Hoogleeraar te Utrecht.
Dr. A. de Vries, Rustend Predikant te Haarlem.
F. Draisma de Vries, Lid van den Raad van Franekeradeel te Achlum.
M. de Vries, Hoogl. te Groningen.
O. de Vries, Commissionair te Leeuwarden.
K. de Waard, Boekhandelaar te Groningen.
Mr. J. G. van Wageningen, Raadsheer in het Prov. Geregtshof van Friesland te Leeuwarden.
Mr. J. H. J. van Wageningen, Secretaris van Baarderadeel te Weidum.
M. S. de Wal, Secretaris der stad Leeuwarden.
O. P. Waller, Lid van den Raad der stad Leeuwarden.
W. C. Wansleven, Boekhandelaar te Zutphen.
Mr. C. C. C. Warmolts, Procureur en Wethouder der stad Leeuwarden.
R. A. Wartena, Assessor van Rauwerderhem, te Rauwerd.
B. A. Wassenaar, Landbouwer te St. Jacobi-Parochie.
A. Wassenbergh, Predikant te St. Anna-Parochie.
I. Wentholt, Arrondissements Betaalmeester te Alkmaar.
Mr. P. ten Behm Wentholt, Regter te Heerenveen.
Mr. T. M. Wentholt, Griffier van het Kantongeregt te Harlingen.
J. P. van der Werf, Onderwijzer te Peins.
H. S. Westerbaan, Bakker te Arum.
S. H. Wiarda, Lid van den Raad van Baarderadeel te Bozum.
P. van Wicheren Hz., Boekhandelaar te Groningen. 6 ex.
Mr. C. Wichers Wierdsma, Grietman van Hennaarderadeel te Wommels.
J. H. Wierenga, Onderwijzer te Burum.
Mr. A. G. van Velsen Wiersma, Secretaris der stad Harlingen.
Harmen K. Wiersma, Landbouwer te Hichtum.
H. Wilhelmij, Landeigenaar te Bergum.
F. Wilkens, Boekhandelaar te Groningen.
N. van Willes, 1
e
Luit.-Adjudant bij het 3
e
Regiment Infanterie te Arnhem, voor de Officiers-Bibliotheek. g.p.
T. R. Winia, Lid van den Raad van Baarderadeel te Huins.
T. S. van de Wint, Houthandelaar te Franeker.
Jhr. Mr. J. M. van Haersma de With, Grietman van Oost-Dongeradeel te Metslawier. g.p.
H. G. Wittebol, te Leeuwarden.
F. J. Witteveen, Medic. Doctor en Lid van den Raad van Lemsterland te Lemmer.
J. N. Witteveen, Lid van den Raad van Oost-Dongeradeel te Metslawier.
J. A. van Woestenberg, Boekhandelaar te Utrecht.
I. Wouters, Lid der Staten van Friesland te Sneek.
C. Wouda, Stucadoor en Meubelfabrijkant te Leeuwarden.
H. C. Wouda, Wethouder der stad Sneek.
Mr. C. Wijbenga, Secretaris van Franekeradeel te Franeker.
J. Wijma Jzn. te Leeuwarden.
M. Wijt & Zn. Boekhandelaars te Rotterdam.
Dr. N. Ypeij, Lid van den Raad der stad Leeuwarden.
S. Ypeij, Jur. Student te Groningen.
J. H. van IJssel, V. D. M. te Hempens, voor het Leesgezelschap.
Jan S. IJzenbeek, Koopman te Harlingen.
A. K. Zandstra, Landbouwer te Langweer.
D. H. Zandstra, Landbouwer te Langweer.
Dirk Zeper, Wethouder der stad Leeuwarden.
H. Zeper, te Leeuwarden.
J. Zeven, Onderwijzer te Tjummarum.
J. G. de Waldkirch Ziepprecht, te Leiden.
J. Zuidema, Onderw. te Oostrum.
J. J. Zuidhoff, Onderwijzer te Ee.
F. F. van der Zwaag op het Huis ter Noord onder Oudwoude. g.p.
W. C. van der Zwaag, Predikant te Dronrijp.
P. H. van der Zijl, Landbouwer te Goënga. g.p.
Mr. P. Adama Zijlstra, Burgemeester der stad Harlingen. g.p.
TWEEDE NAAMLIJST VANINTEEKENAREN.
HARE MAJESTEIT DE KONINGIN-MOEDER. g. p.
J. H. Akkeringa, Doopsgezind Predikant te Workum.
S. Algera, Onderwijzer te Spannum.
T. Alma, Notaris te Menaldum.
E. J. Alta, Secretaris van Barradeel te Sexbierum.
Mr. J. P. Amersfoordt, Advokaat te Amsterdam.
A. Andreæ, Notaris en Lid der Staten van Friesland, te Beetsterzwaag.
Mr. A. J. Andreæ, Oud-Directeur der Registratie en Domeinen te Leeuwarden.
Mr. J. H. Beucker Andreæ, te Leeuwarden, voor de Onderwijzers-gezelschappen in het 7
e
School-district van Friesland.
J. A. Anema, te Arum.
D. Apon, Koopman te Amsterdam.
P. van Asperen, Koopman te Warrega.
Mr. C. J. van Assen, Hoogleeraar te Leiden.
P. S. Attema, te Leeuwarden.
J. van der Baan, Onderwijzer te Zaamslag.
M. A. J. Bakhuijzen, te ’s Gravenhage.
J. Barends, Arrondissements-Betaalmeester te Heerenveen.
J. B. H. Bax, te Rotterdam, g. p.
C. H. Beekhuis, Notaris te Buitenpost.
Helm. Beekhuis, Predikant te Austerhaule.
H. Beekkerk, Ontvanger der Registratie te Oldeberkoop.
J. H. Behrns, te Franeker.
E. A. Bekius, te Lieve Vrouwe-Parochie.
J. M. Benteijn, Ridder der Militaire W. O. 4
e
kl., Ontvanger der Registratie enz. te Leeuwarden.
Mr. P. J. Teding van Berkhout, te Amsterdam.
Bibliotheek der H.H. Officieren van het Instructie-Bataillon te Kampen.
Bibliotheek der stad Leeuwarden.
Bibliotheek der stad Arnhem.
Bibliotheek der Officieren van het 5
e
Regiment Infanterie te Vlissingen.
J. F. Blaauw, Predikant te Rotterdam.
J. J. de Blécourt, Notaris te Wildervank.
G. P. Bleeksma, Timmerman te Roordahuizum.
Mr. J. T. Bodel Nijenhuis, te Leiden.
Mr. F. A. van Boelens, Kantonregter te Beetsterzwaag.
J. B. de Boer, Predikant te Marrum.
M. L. de Boer, Predikant te Berlikum.
B. K. Bokma, Gemeente-Ontvanger van Idaarderadeel, te Grouw.
A. Bolman, Wijnhandelaar te Warrega.
C. J. Bolten, Ingenieur der 1
e
klasse van den Waterstaat te Leeuwarden.
D. W. Bosch Dzn. te Amsterdam.
E. F. van den Bosch Pz. Rijks Veearts te St. Anna-Parochie.
J. Bosscha, Hoogleeraar te Amsterdam.
Mr. P. Bosscha, Hoogleeraar te Deventer.
H. T. Bosma, Landbouwer te Smalle-Ee onder Boornbergum.
Sake J. Bosma, Mr. Timmerman te Follega.
L. G. Bouricius, Arrond.-Directeur van ’s Rijks Directe Belastingen, R. N. L. te Utrecht.
D. D. Breuning, Lid der Staten van Friesland en Geneesh. te Wolvega.
Jhr. J. A. van Brienen van Ramerus, Kapitein, 1
e
aanw. Ingenieur te Nijmegen.
H. Brouwer, Predikant te Oudkerk.
S. Brouwer, Geneesheer te Bergum.
E. P. Brunger, Notaris en Lid der Staten van Friesland, te Lieve Vrouwe-Parochie.
G. Brunia, Ondermeester te Sexbierum.
J. J. Buwalda, Med. Doctor te Franeker.
Jhr. V. V. van Cammingha, Burgemeester van Leeuwarderadeel te Huizum.
H. G. Cannegieter, Med. Doctor te Hallum.
de Crane d’Heijsselaer, Borgemeester, op ’t Hof de Buerstede te Aertselaer, bij Antwerpen.
D. A. Deinema, Gepensioneerd Kapitein van ’t O. Ind. Leger, te Arnhem.
H. W. van Doesburg, Surnumerair bij ’s Rijks Belastingen te Amsterdam.
L. J. Dooper, Landbouwer te Hommerts.
Mr. H. I. Baron van Doorn van Westcapelle, Opper-Hofmaarschalk van het Huis des Konings enz. te ’s Hage.
P. H. Douma, te Hardegarijp.
J. Douwes, Predikant te Leens.
J. ab Utrecht Dresselhuis, Predikant te Wolfaartsdijk.
O. J. Dijkstra, Olieslager te Leeuwarden.
J. Ebbos, te Amsterdam.
P. Epkema, Doctor in de Letteren, te Amsterdam.
L. van Essen, Onderwijzer te Wijnjeterp, voor het Leesgezelschap: Behoudt het goede.
J. L. Faber, Ondermeester te Bolsward.
Jhr. A. L. C. Fabricius van Heukelom, Lid der Ridderschap van N.-Holland, te Amsterdam.
D. P. Farret, Rustend Predikant te Harlingen.
Bauke Feenstra, Opperwachtmeester by ’t Regiment Rijdende Artillerie, te Amersfoort.
A. Feickens, te Leeuwarden.
W. Feikema, Heelmeester te Oosterwolde.
A. Feima, Onderwijzer te Leeuwarden.
J. A. Feith, Kapitein-Ingenieur te Utrecht.
S. W. Fennema, te Bergum.
Mr. A. Ferf, Advocaat bij het Provinciaal Geregtshof van Friesland, Ambtenaar bij het O. M., Kanton Bergum en Secretaris der Grietenij Tietjerksteradeel te Bergum.
P. Fiers, Onderwijzer te Winsum.
J. Folkertsma, Predikant te Koudum.
D. Fontein Azn. Steenfabrijkant te Franeker.
Dirk Fontein Fz. Zeehandelaar te Harlingen.
Mr. J. A. Fontein, Kantonregter te Oudeberkoop.
Reiner Fontein, te Franeker.
G. R. Fopma, te Mantgum.
I. Fredriks, te Wolvega.
Willem F. Galema, Notariële klerk en Zaakwaarnemer te Marrum. g. p.
J. H. van der Goot, Ontvanger te Oosterend.
S. H. van der Goot, Doopsgezind Predikant te Berlikum.
B. P. Gorter, Wethouder van de gemeente Haskerland te Joure.
J. J. Gouma, te Wolvega.
A. Gratama, Kassier te Leeuwarden.
K. van Someren Gréve, Mr. Steen- en Beeldhouwer te Sneek.
P. A. Guldenarm, te Franeker.
P. C. G. Guijot, te ’s Hage.
W. Haamstra, Onderwijzer te Oosterwierum.
H. B. van der Haer, Lid der Gedep. Staten van Friesland, te Leeuwarden.
K. J. R. v. Harderwijk, te Noordwijk-binnen.
E. R. Harkema, te Leeuwarden.
Cornelis Harmens, Zeehandelaar te Harlingen.
N. T. Haverschmidt, Lid van den Gemeente-raad en Apotheker te Leeuwarden.
K. Sipkes Heep, Candidaat-Notaris te Holwerd.
D. Hekker Jr., Onderwijzer te Amsterdam.
G. A. van Hemert, Onderwijzer te Harlingen.
J. C. Hemsing, Med. Doctor te Blija.
Mr. W. J. Hemsing, Notaris en Secretaris van Gaasterland te Balk.
J. A. Hibma, Lid van den Raad van Barradeel te Sexbierum.
J. R. Hiddinga, Assessor van Barradeel te Wijnaldum.
A. M. Hiemstra, Lid van den Raad van Barradeel, te Klooster Lidlum.
L. G. Hilbida, Assessor, waarnemend Grietman van Barradeel, te Tjummarum.
J. Hingst, te Amsterdam.
J. Hingst, Predikant te Sijbrandaburen.
G. T. Hoekstra, te Deinum.
S. W. Hoekstra, Candidaat-Notaris te Wommels.
Abr. des Amorie van der Hoeven, Theol. Doct. en Professor, Commandeur der Orde van den Nederlandschen Leeuw, Lid en vaste Secretaris der 2
e
kl. van het Koninkl. Nederl. Instituut, te Amsterdam.
W. J. Hofdijk, te Beverwijk.
T. Hofkamp, voor de Bibliotheek voor Onderwijzers van het 1
e
en 2
e
Distrikt der prov. Groningen.
P. J. de Hoop, te Nieuwland.
J. E. F. Huguenin, te Franeker.
Huydecoper van Nichtevegt, Jur. Cand. te Utrecht.
K. G. Jensma, Landb. te Hallum.
T. Jentink, Pred. te Nieuwland.
Simon B. de Jong, te Leeuwarden.
K. J. Kalma, Lid der Prov. Staten van Friesland te Boxum.
O. van Kammen, Koopman te Leeuwarden.
H. F. Kamphuijzen, Onderwijzer bij de Kath. Armenschool te Utrecht.
Otto Keer, Assuradeur te Amsterdam.
Mr. J. M. de Kempenaer, Advokaat te Arnhem.
Jhr. Mr. J. de Bosch Kemper, Advokaat-Gener. bij ’t Geregtshof te Amsterdam.
C. J. Kingma, Koopman te Leer. g. p.
I. Klein, Onderwijzer te Nijmegen.
C. C. Knoll, te Amsterdam.
A. T. Knoop, 1
e
Luit. bij het 1
e
Regiment Vesting-Artillerie te Grave.
C. Koopmans, Ontvanger van Opsterland, te Beetsterzwaag.
H. M. Koopmans, te Lemmer.
S. A. Koopmans, Ondermeester te Oldeboorn.
T. A. Koopmans, te Beetsterzwaag.
S. R. Kuipers, Kastelein te Akkrum.
M. Th. Laurman, Predikant te Winsum.
P. Leendertz, Wzn. voor het Leesgezelschap te Woudsend.
Leesgezelschap te Bergum en Oostermeer.
Leesgezelschap te Arum.
Leesgezelschap: Miscens Utile Dulci, te Leijden.
Leesgezelschap: ter Beschaving, te Sneek.
Leesgezelschap te Folsgare.
Leesgezelschap (Het Geschied- en Letterkundig) te Zwolle.
A. van der Leeuw, te Delft.
T. Leistra, te Bergum.
Mr. D. J. van Lennep, voor de Bibliotheek van het Athenæum Illustre te Amsterdam.
A. Rutgers van der Loeff, Predikant te Leiden.
W. Lomars, Bakker te Tjum.
J. D. Lont, Landbouwer te Hallum.
S. Lycklama à Nijeholt, Wethouder der stad Bolsward.
D. G. Mackay, Predikant te Stavoren.
W. Mebius, Predikant te St. Jacobi-Parochie.
Mr. G. A. de Meester, Lid der Staten van Gelderland, Advokaat en Secretaris te Harderwijk.
Wed. I. Meesters-Tromp, te Steenwijk.
H. Meinesz, Ontvanger der Directe Belastingen te Amsterdam.
O. Meinsma, Rijks-Ontvanger te Meppel.
D. M. Mellema, Lid der Prov. Staten van Friesland en Landbouwer te Oostrum.
F. H. Mertens, Stads-Bibliothekaris te Antwerpen.
H. Mestdagh, Boekhandelaar te Vlissingen.
Mr. L. Metman, Advokaat te ’s Gravenhage.
J. C. Metzlar, Secretaris van West-stellingwerf te Wolvega.
A. H. v. d. Meulen, Koopman te Franeker.
Dr. P. A. van Meurs, Docent aan ’t Gymnasium te Deventer.
J. F. Meijer, Ontvanger van ’s Rijks belastingen te Witmarsum.
A. J. Mispelblom Beijer, Directeur der Posterijen te Leeuwarden.
H. Mohrman, voor het Leesgezelschap: Oefening volmaakt, te Amsterdam.
Mr. J. Haitsma Mulier, Burgemeester der stad Bolsward.
Mr. T. Mulier, Burgemeester van Wonseradeel te Witmarsum.
Mr. C. F. F. Rinia van Nauta, Kantonregter van Bergum, te Giekerk.
Mr. G. R. Nauta, President bij de Arrond.-Regtbank te Heerenveen.
Laurens Nauta, Kweekeling te Groningen.
A. R. Nicolai, Geneesheer te St. Anna-Parochie.
Johs. Nolledes, Olieslager te Leeuwarden.
G. Noordhof, Onderwijzer te Oosterwolde.
C. H. Nijdam, te Haskerdijken.
H. H. Okken, Min. Cand. en Hulpprediker te Bakkeveen.
U. P. Okken, Theol. Doct. en Predikant te Solwerd c. a.
J. S. Olivier, Secondant te Groningen.
A. van Otterloo, Instituteur te Amsterdam.
M. D. van Otterloo, Instituteur te Valburg.
S. van der Paauw, Stads-Architect te Leiden.
J. A. Palsma, voor het Leesgezelschap te Vrouwenbuurt.
P. K. Pel, Genees- en Heelkundige te Dragten.
de Petit, Kolonel van den Generalen Staf, te Arnhem.
R. Piekema, Commissaris van Policie der stad Leeuwarden.
Mr. G. L. Jansma van der Ploeg, Advokaat te Amsterdam.
T. van der Ploeg, Brandspuit- en Brandkast-fabrikant te Grouw.
G. Pol, V. D. M. te Baard, voor een Leesgezelschap.
Mr. J. Pols, Referendaris te ’s Hage.
J. Posthuma, Med. Doctor te Dronrijp.
B. Prakken, Koopman en Wethouder der Gemeente Oost Stellingwerf te Oosterwolde.
A. Winkler Prins, Doopsgezind Predikant te Veendam en Wildervank.
Mr. F. S. Reiding, Lid der Staten van Friesland en Secretaris van Smallingerland.
A. C. Reneman, Wed. Persijn van Nauta, te Leeuwarden.
Mr. B. W. van Welderen Baron Rengers, te Leeuwarden.
Mr. S. J. van Rhijn, Griffier bij de Arrond. Regtbank te ’s Hage.
J. K. van Riesen, Koopman te Grouw.
P. R. Römer, Geneesheer te Warrega.
E. S. Romkes, Assessor van Wijmbritseradeel te Scharnegoutum.
J. A. Schaaff, Notaris te Stiens.
J. Schaafsma, te Harlingen.
P. Scheltema, Archivarius der Hoofdstad en van de Provincie Noord-Holland.
Mr. G. Schot, Notaris te Franeker.
J. M. Schrant, Professor in de Wijsbegeerte en Letteren te Leiden.
J. C. Schultz Jacobi, Evang. Luth. Predikant te Rotterdam.
Mr. J. G. Schumacher, te Rotterdam.
J. Schuijten Hzn., te Dordrecht.
N. Sickler, Candidaat-Notaris te Leeuwarden.
G. D. Simon, Directeur der Belastingen in Friesland te Leeuwarden.
J. D. Simon, Stedelijk Ontvanger te Leeuwarden.
M. C. Simon, Med. Doctor te Amsterdam.
N. J. Singels, Kostschoolhouder te Leeuwarden.
E. J. Sjoukes, te Lutkewierum.
J. W. Sluiter, Conrector aan het Gymnasium Erasmianum te Rotterdam.
Jhr. Mr. C. J. Speelman, te Bolsward.
S. Spree, Ontvanger der Dir. Belastingen te Leeuwarden.
Dr. Th. Spree, te Veenwouden.
K. Stapensea, Geëmploijeerde ter Secretarie van Menaldumadeel te Menaldum.
Jhr. N. J. Steengracht van Duivenvoorde, Hoogheemraad van Rijnland te ’s Hage.
A. W. Storm van ’s Gravesande, te Enschedé.
Jhr. van der Straten van den Hill, Lid der Ridderschap van Zeeland, op het huis te Hoorn, onder Rijswijk.
C. W. Stronck, Theol. Doctor en Predikant te Dordrecht.
Mr. Æ. M. de Swart, Procureur te Leeuwarden.
W. Swart, Med. Dr. te Leeuwarden.
A. H. Swerms, Beëedigd Klerk te Franeker.
J. H. Swildens, Instituteur te Amsterdam.
M. Sijbouts, Koopman te Leeuwarden.
H. Taconis, te Grouw.
J. Z. Tadema, Theol. Student te Amsterdam.
A. Tak, te Middelburg.
Mr. E. H. Tenckinck, Secretaris van Hennaarderadeel te Wommels.
Mr. Rein Terpstra, te Cleve.
H. N. van Teutem, Litt. en Theol. Doct. Predikant te Rotterdam.
H. A. Timmerman, Landbouwer te Munnekeburen.
P. J. Tolsma, Lid van den Raad van Barradeel te Almenum.
A. H. Tromp, te Woudsend.
A. M. Tromp, te Balk.
Mr. S. W. Tromp, Procureur en Wethouder der stad Leeuwarden.
D. Trompetter, Catechiseermeester te Harlingen.
E. van Tuinen, Apotheker te Leeuwarden.
B. B. van der Veen, Predikant te Eernewoude.
Mr. C. J. van der Veen, Lid der Gedeputeerde Staten van Friesland, te Leeuwarden.
Mr. Jan van der Veen, Advokaat en Lid der Staten van Friesland, te Leeuwarden. g. p.
Jhr. P. E. A. Vegilin van Claerbergen, oud Lid der Gedeputeerde Staten van Friesland, te Blesse.
S. L. Vellinga, Deurwaarder te Bergum.
A. W. Vermeij, Predikant te Exmorra en Allingawier.
Dr. L. G. Visscher, Hoogleeraar te Utrecht.
W. W. Visser, Koopman te Gaastmeer.
Mr. C. L. Vitringa, Burgemeester en Notaris te Nunspeet.
J. J. van Vollenhoven, Predikant te Utrecht.
H. W. A. Voorhoeve, te Rotterdam, voor een Leesgezelschap.
Mr. R. IJ. Warmolts, Advokaat te Leeuwarden.
Is. Warnsinck, Architect, Secretaris der 4e kl. van het Kon. Ned. Instituut te Amsterdam.
J. H. Warren, Rector van het Gymnasium te Dokkum.
B. K. Wassenaar, Landbouwer te St. Jacobi-Parochie.
Mej. L. P. Wentholt, te Franeker.
J. A. van Weperen, te Oosterwolde.
H. van der Werf, Koopman te Bolsward.
A. H. Wessels, Pred. bij de Christ. Afgescheidene Gemeente te Rhijnsburg. g. p.
Dr. R. Westerhoff, Lid van de Tweede Kamer der Staten Generaal, te Warffum.
C. S. Westra, Leerlooijer te Achlum.
Jan Westra, Opperwachtmeester bij het Regiment Rijdende Artillerie te Amersfoort.
J. W. Weijerman, Hoofd-onderwijzer te Haarlem.
P. Wiarda, te Leeuwarden.
J. Wildeboer, Onderwijzer te Lekkum.
D. H. Wildschut, Theol. Doctor en Predikant te Amsterdam.
Mr. S. de Wind, Vice-President van het Prov. Geregtshof in Zeeland, te Middelburg.
R. S. van de Wint, Ondermeester in de Stads-Burgerschool te Harlingen.
Mr. J. M. de With, Plaatsverv. Kantonregter te Buitenpost.
J. B. Wolters, Boekhandelaar te Groningen.
H. Zaadstra, voor het Leesgezelschap te Oosterlittens.
Mr. Jac. Zeper, Koopman te Leeuwarden.
C. Zijlstra, Secondant te Barneveld.
Grote kaart (142 kB).
Volgens het ontwerp van Dr J. G. Ottema.Uitgegeven door W. Eekhoff, 1851.Steendr der Wed. C. Brantsma.
VERDEELING EN ORDE VAN BEHANDELING.
Eerste Tijdvak.Het Oude Friesland. Van de vroegste tijden of de komst der Romeinen in Friesland tot op het einde van den strijd der Friezen en Franken onder Keizerkarelden groote. Van 11 jaren vóór christus tot omstreeks den jare 800 van onze tijdrekening.
Tweede Tijdvak.Het Vrije Friesland. Van karel den groote of de invoering van de Christelijke godsdienst tot op het einde der partijschappen tusschen de Schieringers en Vetkoopers en het verlies der onafhankelijkheid onder Hertogalbertvan Saksen. Van omstreeks het jaar 800 tot 1498.
Derde Tijdvak.Friesland bestuurd namens vreemde Vorsten. Van de aanneming van Hertogalbertvan Saksen tot Erfpotestaat van Friesland tot de Hervorming in Kerk en Staat of de afwerping van het Spaansche juk. Van 1498 tot 1580.
Vierde Tijdvak.Friesland onder de Staten en de Stadhouders uit het Huis van Nassau. Van de invoering der Hervorming tot de ontbinding der Nederlandsche republiek of de Staats-omwenteling. Van 1580 tot 1795.
Vijfde Tijdvak.Friesland tijdens de Fransche overheersching. Van de Staats-omwenteling en de opheffing van het Stadhouderschap tot de herstelling van Nederland en het vertrek der Franschen. Van 1795 tot 1813.
Zesde Tijdvak.Het Nieuwe Friesland, onder de Koninklijke Regering. Van 1813 tot 1850.
BEKNOPTEGESCHIEDENIS VANFRIESLAND, IN HOOFDTREKKEN.
Inleiding.
Ons allen is zóó groot een lust tot kennis en wetenschap aangeboren, dat niemand kan twijfelen of de menschelijk natuur wordt, zonder uitzigt op eenig voordeel, van zelf daar heen getrokken. Algemeen is in het bijzonder bij alle volken de neiging, om te willen weten wat de oorsprong is van hun vaderland, welke merkwaardige gebeurtenissen daarin zijn voorgevallen, en hoe het in den loop der eeuwen tot zijnen tegenwoordigen toestand is gekomen.
Deze loffelijke neiging en die vaderlandsliefde worden zeer versterkt, als de geschiedenis van dat volk eene eervolle afkomst kan aanwijzen; als zij voorstelt uit welke geringe beginselen vaak groote gevolgen zijn voortgekomen; maar vooral, wanneer zij aantoont, welke nooden en gevaren de voorvaderen al hebben doorgestaan, om dit erf te behouden en te verbeteren, en als zij uit den strijd tegen de vijanden des vaderlands edele bedrijven en heldendaden kan vermelden, waarin het nageslacht zijne eer en zijnen roem stelt.
Dat alles is echter nog niet genoeg: want hoogere waarde voor verstand en hart heeft de geschiedenis, als wij daarin nasporen, welke de opkomst en ontwikkeling was van het volk en zijne belangen;—als zij ons aanwijst, door welke oorzaken, krachten en vermogens de vrijheid, de welvaart en andere maatschappelijke voorregten der ingezetenen zijn verkregen en vermeerderd, en onder welke omstandigheden zij in kennis en verlichting zijn toegenomen; maar bovenal, hoe zij door de Goddelijke Voorzienigheid zijn geleid, beschermd en gezegend, om gevormd te worden tot een beschaafden burgerstaat, waarvan de leden eene verhevener bestemming hebben dan het gedierte des velds.
Weinige volken van Europa kunnen op hoogere oudheid, eervoller afkomst en roemrijker geschiedenis bogen dan de Friezen. Zeldzaam en merkwaardig toch is het voorbeeld van een volk, dat gedurende achttien eeuwen zijn naam onveranderd bleef dragen, zijn eigen land bleef behouden, en dat zijne vrijheid, volksbestaan, taal, karakter en zeden zoo lang mogt bewaard zien. Vele naburige volken zijn gedurende dien tijd ontstaan en verdwenen of van naam veranderd—de Friezen
