Vita Bonifatii E-Book

Willibald

• Herausgeber: heptagon
• Kategorie: Für Kinder und Jugendliche
• Sprache: Deutsch
• Veröffentlichungsjahr: 2015

Seitenzahl: 252

Beschreibung

Die Bonifatiusbiografie ist als zweisprachige Ausgabe (lateinisch/deutsch) konzipiert, das lateinische Original folgt der wissenschaftlichen Ausgabe der MGH. Eine Besonderheit der E-Book-Ausgabe ist die synchrone Nebeneinanderstellung des lateinischen Originals und der deutschen Übersetzung.

Leseprobe

Impressum

Willibald: Vita Bonifatii. Das Leben des Bonifatius Herausgegeben von Thomas Müller Quellen des Mittelalters. Band 1 Veröffentlicht im heptagon Verlag © Berlin 2015 www.heptagon.de ISBN: 978-3-934616-37-0

Willibalds Lebensbeschreibung des Bonifatius ist entnommen aus: Vitae Sancti Bonifatii archiepiscopi Moguntini. Recognovit Wilhelmus Levinson. MGH. Scriptores rerum Germanicarum 47. Hannoverae et Lipsiae 1905. Willibalds Leben des Bonifatius auf deutsch ist aus: Leben des h. Bonifatius von Willibald bis Otloh, der h. Leoba von Rudolf von Fulda, des Abtes Sturmi von Eigil. Übersetzt von Michael Tangl. Geschichtschreiber der deutschen Vorzeit. Zweite Gesamtausgabe. Band 13. Achtes Jahrundert. Zweiter Band. Dritte Auflage. Leipzig 1920.

Diese wissenschaftliche Ausgabe ist in drei Teile gegliedert:

     - Den ersten Teil bildet das lateinische Original nach der Vorlage der MGH. Dabei haben wir die Seitenzahlen als »Pagelist« hinterlegt. Wenn Ihr E-Book-Reader dieses Feature unterstützt, können Sie also in wissenschatlichen Arbeiten zitieren. - Den zweiten Teil bildet die deutsche Übersetzung nach der o.g. Ausgabe. Das Vorwort des Übersetzers Michael Tangl ist ebenso miterfasst wie die Fußnoten. Dabei haben wir die Orthografie an die neue deutsche Rechtschreibung angepasst.

Vita Bonifatii auctore Willibaldo

Dominis sanctis et vere in Christo carissimis Lullo et Megingozo coepiscopus Willibaldus licet indignus, in domino presbiter.

Praecepto piae paternitatis vestrae effectu pariter et voto – non propriae ludis litterari scientia confidens, sed debitum oboedientiae obsequium vestrae inpendens sanctitate – libenter parui arduumque quod suggessistis exiguis viribus opus inchoavi, ad perfectionis terminum fine tenus deducens. Sed obsecro, ut, si quippiam aliter quam vestra expetierit voluntas provenerit, infirmitatis meae inbecillitatem operisque inpositi sublimitatem aequo animo sustenetis, quoniam maximum mecum reverentiae est indicium, cum vestrae sublimitatis imperio oboedientiae operam non denego: quia si dignum aliquid et nostris temporibus profuturum conficerim, divino utique munere ac praecepti vestri desiderio conferendum est, quoniam pia quandoque desiderantis voluntas et manum imitatur emunctoris et inpressionis suae violentia vel minimam quadam desideratae scientiae dulcedinem parat familicumque inpertiendo reficit. Decrevit enim sanctitas vestra insipientem sapientibus et minus idoneum prudentibus coaequare ac praeferre, et quod – sine vestro videlicet conatu – prudenti sermone revelare potuistis, hoc mihi velut ignaro inponere. Sed deprecor, ut, quem praecepti vestri torcular deprimit, precatus adsiduae orationis infundet, et mentem ignaviae caligine obtunsam voluntas spontaneae dilectionis vestrae vel e somno resuscitet, ut ad ea quae cogentibus vobis invitata est tenacior vivaci sermonum narratione reddatur.

Conpulistis enim me, ut ad normam eorum, quorum aut vitae castimoniam aut morum sanctimoniam sancti procul dubio patres elegante verborum ambage cartis inserendo tradiderunt, – petentibus relegiosis ac catholicis viris, quibus vel in Tusciae partibus vel in Galliae terminis vel in Germaniae aditibus aut etiam in Brittaniae limitibus sancti Bonifatii martyris fama miraculorumque choruscatio perstrepuit, – sicut discipulis eius secum diu commorantibus vel vobis ipsis referentibus conperirem, prochemium mediumque aut finem vitae eius, quanta valeam indagatione, litteris inseram. Et quemadmodum, primae praevaricationis resoluto cyrografo et verae lucis radio inluciscente, Egesippus, qui sub Anacleto Romam venisse fertur, quinque ecclesiasticorum actuum libros ob utilitate legentium edidisse perhibetur, Eusebius que Cesariensis, nominatissimus historiographorum scriptor, cum Pamphilo martyre et adiutore suo suorum sibique antecedentium temporum historias mira eloquii dissertitudine texentes, infinita scriptis volumina ediderunt, necnon et Gregorius, qui erat vir beatae memoriae litterarum studiis eruditissimus, glorioso apostolicae sedis culmine praesidens, beatorum scribens confessorum vitam, dialecticum miro ostendens moderamine morem, – quattuorque logica expressit ratiocinatione libros, qui hucusque, ecclesiarum inserta bibliothicis, elugubratam posteris scientiae adferunt dignitatem, – ita beati viri vitam praecelsasque eius virtutes et cultum pietatis atque abstinentiae robor praesentibus ac post secuturis saeculis iubetis demonstrare. Sed quamvis ad demonstrandam tantarum rerum rationem exiguum me parvumque fiere auctorem cognoscam, tamen, exigente benivolentiae vestrae voluntate, hoc quod demandastis, vobis iubantibus, non propriae praesumptionis insolentia fretus, sed adsertione catholicorum confisus, adgrediar opus, neque ex parvitates meae stilo propriae ludis praeconium requirens, sed ex tantae rei relatione profuturum legentibus praebens exemplum, dum hiis quisque instruitur formulis et ad meliora profectus sui perfectione perducitur.

Orditur liber sancti Bonifatii

1. Qualiter in infantia Dei servitium inchoavit

Inlustrem igitur ac vere beatam sancti Bonifatii summi pontificis vitam moresque eius, sanctorum magnopere imitatione sacratos, licet opacitate praepediti scientiae, exili tamen opusculi huius stamine innectere ac simplici historiae tegmine, – quemadmodum relegiosis viris referentibus conperimus, qui cottidiano eius conloquio et relegionis conversatione sedulo praesentati, ea quae audierunt vel viderunt in exemplum posteris tradiderunt, – congregata verborum raritate, texendo nitimur enodare et ab exordio usque ad finem, quanta possumus indagatione, divinae contemplationis eius sanctimoniam revelare.

Cum enim primaevo puerilis aetatis decore multa ut solet maternae sollicitudinis cura ablactatus atque enutritus esset, magna nimirum dilectatione, ceterorum postposita amore filiorum, adfectatus est a patre. Sed quia iam labentia cuncta animo subiecerat et aeterna magis quam praesentia cogitare disposuerat, cum esset annorum circiter quattuor seu quinque, Dei se servitio subiugare studivit multoque mentis conamine de monasteriali iugiter vita insudare et ad eam mentis cottidie nisibus anhelare. Cum vero aliqui, sicut illis regionibus moris est, presbiteri sive clerici populares vel laicos praedicandi causa adissent et ad villam domumque praefati patrisfamilias venissent, mox, quantum possibilitatis eius pusillanimitas in infantia sua praevaluit, coeperat cum eis de caelestibus loquendo tractare et, quid sibi suaeque infirmitate in futurum proficeret, interrogare. Cumque ita diu de caelestibus diuturna mentis meditatione cogitaret ac totum se in futurum extenderet et ad superna eregeret, patri etiam demum haec quae animo gerebat revelavit et, ut suae consuleret voluntati, rogavit. Quo conperto, obstupefactus pater magna eum increpationis instantia partim minis, ne se desereret, prohibuit, partim etiam blandimentis ad saecularis negotii curam instigabat, ut temporaneo eum transitoriae hereditatis subiungeret lucro et, sese quandoque defuncto, suae terrenae facultatis custodem, immo etiam heredem relinqueret. Verbis quidem quam plurimis, fraudulenta humanae calliditatis usus versutia, tenerum a cepti perfectione propositi animum declinare temptavit magisque hanc suae tolerabiliorem esse infantiae activam quamque vitam monasterialis militiae contemplativam multiplici sermonum adolatione promittit, ut vel sic a propositi huius conamine eum cohiberet et ad mundane luxus mollitiem incitaret. Sed vir iam Deo in pueritia plenus quanto est a patre plus prohibitus, tanto, mentis arrepta fortitudine, caeleste adquirere sibi thesaurum et sacris se coniungere litterarum studiis ancxius anhelabat. Fitque mirum in modum, sicuti semper divina agere solet misericordia, ut suo inbecilliores aetatis militoni Deus et coeptae rei solacium et ancxiae voluntatis augmentum obsistentisque repentinam patris motationem mentis providens condonavit, ita ut uno eodemque temporis successu et festina patrem egritudo, subitaneo iam inminente mortis articulo, subrepsit et pia quantotius pueri magno temporis intervallo praepedita voluntas succrevit, dominoque Deo adiuvante, succrescendo impleta est ac perfecta.

Postquam enim miro dispensationis Dei iudicio carnalem ingens sancti viri patrem arripuerat languor, deposita mox pristina mentis pertinacia, puerum, propinquorum facta conventione, ad monasterium, quod priscorum nuncupatur vocabulo Ad-Escancastre, spontaneus, a Domino quidem correptus, direxit et fideli viro Vulfhardo, qui et abbas illius extitit monasterii, per fideles suae legationis nuntios redditum commendavit. Quem, puerilibus adhuc in annis constitutus, sapienter, suis secum adstantibus amicis, adlocutus est, et quod multo videlicet tempore monasteriali se regula subiecere desiderasset, rationabile prolata petitione, sicut a parentibus pridem edoctus erat, indicavit. Cui protinus pater monasterii, inito fratrum consilio et eorum accepta, sicut regularis vitae ordo poposcit, benedictione, consensum praebuit et effectum. Sicque vir Dei, carnale orbatus patre, adoptivum nostrae redemptionis secutus est patrem, terrenisque saeculi renuntians lucris, mercimonium deinceps aeternae hereditatis adquirere satagebat, ut iuxta veridicam veritatis vocem patrem relinquendo aut matrem aut agros aut alia, quae huius mundi sunt, centuplum acciperet et vitam aeternam possideret.

2. Qualiter adolescentiae incentiva primitus frangeret et omnibus bonis inhereret

Expleto igitur, licet summatim primordiali expositionis nostrae ordine, quia quali se in initio studiosae conversationis sanctimonia subdiderit, breviter protulimus, ut, fabricae a nobis fundamento confecto, structurae paulatim sublimitas ad summa altius erigeretur. Postquam enim aetas et mira in eo scientiae praevaluit fortitudo, infantiaeque VII, puerilis adveniente decore aetatis, evolvuntur anni, magna siquidem mentis et ineffabili gravitate, caeleste inspirante gratia, sicut subsequentia huius operis documenta declarant, ditatus est et multarum castimonia virtutum iuxta ostensum sanctorum exemplar praecedentium et venerabilium instituta patrum subditus, declaratus ac decoratus. Adeo etiam divino exarsit ingenio ac lectionis adprime se subdidit exercitio, ut, singulis quibusque additis temporibus, momentis atque horis annorumque curriculis, augerentur etiam in eo superni adiumenta divinaque donorum incrementa protectoris. Et quanto pastoralis pedagogio magisterii est provectus, tanto ad profectum aeternae beatitudinis – sicut fideles confamiliaritatis illius viri pro certo testati sunt – eum cottidiana eius studia iugi ludis litterari meditatione die noctuque incitavere et contra infestas diabolicae suggestionis persecutiones, quae tenerum sepe apud mortales iuventutis florem ceu nebulosae quadam caecitatis caligine obtegere solent, mirabiliter protexere, ita ut etiam propter indesinentem diuturnae sollicitudinis eius curam et sempiternam sanctarum legum examinationem inlecebrosa in eo adulescentiae incentiva et carnalium desideriorum impetus primitus inpingentes, domino Deo auxiliante, maxima ex parte sedavere. Magisque ac magis ad communem provehunt populorum doctrinam, quam, non multo transacto temporis intervallo, secundum pontificale ecclesiasticae diffinitionis decretum inchoavit, dilatavit ac perfecit: quoniam, caduca huius mundi contempnens ornamenta, monasterialis vitae normam in infantia sua rite ac regulariter sub moderata praefati patris gubernatione annos quam plurimos custodivit, donec, pueritiae facessante lascivia et pubertatis inchoante adulescentia, ardentior illum ingenioli sui voluntas accendit, ut ad finitima quoque monasteria, magisteriali lectionis provocatus penuria, cum consensu atque consilio conservorum fidelium patrisque monasterii perveniret.

Cumque voto simul et mente omnipotentis sibi adesse incessanter magna precuum perseverantia suffragium postularet, tandem, divina caelitus inspirante gratia, ad monasterium, quod usque hodie dicitur Nhutscelle, pervenit et beatae memoriae Wynberchtes abbatis, qui venerabiliter praedictum sub regulari disciplina regebat monasterium, spiritali litterarum diligentia provocatus, elegit magisterium fratrumque secum in Domino viventium contuberniam. Ac sic servorum Dei iunctus consortio, devotum domino Deo servitium et laboriosam vigiliarum instantiam lectionisque divinae operam ingenti meditationis studio exhibuit, ita ut maxima demum scripturarum eruditione – tam grammaticae artis eloquentia et metrorum medullata facundiae modulatione quam etiam historiae simplici expositione et spiritalis tripertita intellegentiae interpretatione inbutus – dictandique peritia laudabiliter fulsit, ut etiam aliis demum paternarum extitit pedagogus traditionum et auctor magisterii, qui et discipulus ante ea subiectorum esse non recussavit: quoniam sacrae mos est conversationis, ut praeferre se ceteris pertimescat, qui subici aliis rennuerit, quia et recte oboedientiae operam subiectis inpendere non valebit, quam superna praelatis dispensatione iuste non exhibebit. Hanc enim ita omnibus in commune viventibus et maxime suo, sub regulari videlicet disciplina, abbati monachica subditus oboedientia praebebat, ut labore manuum cottidiano et disciplinali officiorum administratione incessanter secundum praefinitam beati patris Benedicti rectae constitutionis formam insisteret, omnibusque exemplum bene vivendi in verbo, in conversatione, in fide et castitate se praebens, ut omnes de fructu eius perciperent et omnium mercedis aeternae perciperet portionem. Sed et humilitatis quoque eius et caritatis excellentiam solus, qui occultorum cognitor est, Deus intimae inspectionis eius consideratione novit, qua omnes sibi commilitones sollerti cura subiuncxerat, ut ab eis timore pariter habebatur et amore, et quem divina dilectione haberent socium, mutuo apostolicae admonitionis honore praevenirent ut patrem. Tantaque in eo affabilitatis erga fratres et caelestis doctrinae succrevit magnitudo, ut, rumore sanctae exortationis eius crebrescente, fama eius multis per monasteria tam virorum quam etiam virginum Christi apertissime claruit: quorum quidem quam plurimi, virili sexus robore confortati et lectionis instantia incitati, ad eum confluxere et, saluberrimum scientiae fontem potantes, numerosa scripturarum volumina legendo recensere. Quibus ergo sexus infirmioris inbecillitatis inerat et adsidua pergendi abnegabatur facultas, tantae sibi sapientiae virum, divini inflatae spiritu amoris, praesentari fecerunt, paginarumque seriem transcurrentes, celesti instanter scrutinio inhesere et sacramentorum archana mysteriorumque abdita iugiter meditantur. Quem ita superna sublevavit gratia, ut iuxta egregii praedicatoris exemplar et gentium doctoris vocem formam habens sanorum verborum in fide et dilectione Iesu Christi, sollicite curans se ipsum probabilem exhibere Deo, operarium inconfusibilem, recte tractantem verbum veritatis.

3. Quod doctrinae verbum omnibus praeberet et quod hanc non suo ante tempus aetatis arbitrio arripuerat

Ad generalem ergo cottidianae contemplationis eius formam et diuturnam parsimoniae continentiam sermo a nobis directus aliquantisper dirivatur, ut per singulos quosque ascensus sublimia huius sancti viri opera propensius conpendiosa verborum raritate exequamur studiumque vitae per omnia venerabilis sancti Bonifatii subtilius indagando prosequamur, ut et aequa libraminis moderatione exemplar nobis aeternitatis et patens fiat apostolicae eruditionis norma. Qui per sanctorum exempla arduam caelestis intellegentiae semitam feliciter scandens ac praevium populis ducatum praebens, portam domini Dei nostri, quam iusti intrabunt, ipse ingressus aperuit. Et ab infantia sua usque ad decrepitam aetatis senectutem praeteritorum non mediocriter patrum sapientiam imitatus est, dum prophetarum iugiter et apostolorum verba stilo sanctitatis conscripta et gloriosam martyrum passionem litterarum apicibus insertam, sed et euangelicam domini Dei nostri traditionem cottidie commendabat memoriae et secundum apostolum, sive manducasset sive bibisset sive aliud aliquid egisset, laudis semper praeconium et devotae fastigium iubilationis tam mente quam etiam ore persolvebat Deo, iuxta illud psalmigraphi: Benedicam Dominum in omni tempore; semper laus eius in ore meo. In tantum enim scripturarum exarsit desiderio, ut omni se intentione earum imitatione et auditione sepius coniungeret; et quae ob doctrinam populorum conscripta sunt, ipse quippe populis mira eloqui dissertitudine et sollertissima parabularum adsertione efficaciter praedicando retexuit. Cui tale discretionis temperamentum inerat, ut et vigore correptionis mansuetudo et vigor praedicationis mansuetudine non deerat, sed quem zelus accenderat vigoris, mansuetudo mitigabat amoris. Divitibus ergo ac potentibus liberisque ac servis aequalem sanctae exortationis exhibuit disciplinam, ut nec divites adolando demulceret nec servos vel liberos districtione praegravaret; sed iuxta apostolum omnibus omnia factus est, ut omnes lucrificaret. Qui et doctrinae caelestis documentum non suo ante tempus arripuit arbitrio nec obstinationis suae rapina usurpatum adquisivit, sed sanctae humilitatis profectu XXX aut eo amplius annorum habens aetatem, magisteriale et familiare sublevatus electione, iuxta canonicae constitutionis regulam suscepit et ad sacerdotalis officii gradum, diversis donorum ditatus muneribus, accessit, ita ut elemosinis quidem misericordiaeque operibus, quantum sub regularis monasterialique praevaluit districtione, opere penitus ac voluntate deserviret, sed et nocturna vigiliarum spatia omnibus horis praeveniens, orationis se sollicitius laboriosa operatione exercuit. Cuius nec patientiam ira subripuit nec longanimitatem furor commovit nec libido continentiam expugnavit nec abstinentiam castrimargia violavit; sed ita omni se ieiunii frugalitate subiugavit, ut, vinum et siceram non bibens, utriusque testamenti imitatus est patres et cum egregio gentium diceret doctore: Castigo corpus meum et servituti subicio, ne forte, aliis praedicans, ipse reprobus efficiar.

4. De eo quod ab omnibus primatibus directus sit ad Cent et quod postea ad Fresiam pervenit

Collecta ergo sparsim superius sublimitate sancti huius viri virtutum, silentio quae subsequuntur minime praetermittenda estimamus, quae et fidelium didicimus relatione virorum et manifesta equidem scripturae patefactione exerere curamus: quanta suarum perseverantia virium et coeptis bonis inheserat et ad alia quaeque festine properando animum incitaret. Cumque diutius mentem supra enumeratis virtutibus edomaret et de die in diem ad altiora bonorum documenta sub praedicto se presbiteratus gradu proveheret, iam, regnante Ine Westsaxonum rege, subitanea quaedam incubuerat, nova quadam seditione exorta, necessitas; et statim synodale a primatibus ecclesiarum cum consilio praedicti regis servorum Dei factum est concilium. Moxque omnibus in unum convenientibus, saluberrima de hac recenti dissensione consilii questio inter sacerdotales ecclesiastici ordinis gradus sapienter exoritur. Et prudentiori inito consultu, fideles in Domino legatos ad archiepiscopum Cantuariae civitatis nomine Berechtwaldum distinandos deputarunt, ne eorum praesumptione aut temeritate adscriberetur, si quid sine tanti pontificis agerent consilio. Cumque omnis senatus et universus clericorum ordo, tam providenti peracta conlatione, consentirent, confestim rex cunctos Christi famulos adlocutus est et, cui huius praefatae legationis nuntium inponerent, sciscitaret. Tum repente summus in Christo archimandrita, qui praedicto praeerat monasterio, nomen Wynbercht et Wintra, qui monasterium quod dicitur Tyssesburg praesedebat, et Beorwald, qui divina coenobium gubernatione quod antiquorum nuncupatur vocabulo Glestingaburg regebat, necnon et alii multi huius sancti propositi patres sanctum hunc virum accitum adduxerunt ad regem. Cui et nuntium rex et legationis notitiam inposuit et, adhibitis secum sociis, direxit cum pace. Qui etiam, nuntio sibi inposito, iuxta mandatum seniorum prospero itenere pervenit ad Cent et archiepiscopo summi pontificatus infula praedito sapienter cuncta, quemadmodum edoctus erat a rege, per ordinem revelavit. Et sic, spontaneo accepto responso, post non multos dies reversus est ad patriam, praefatoque rege ac praedictis servis Dei secum adsistentibus, a venerabili archiepiscopo spontaneum scienter detulit responsum et magnum universis contulit gaudium. Ac sic deinceps mira dispensationis Dei benivolentia nomen eius diffamatum est et celebre apud omnes tam seculares dignitates quam etiam ecclesiastici officii ordines habebatur, ita ut, amodo iam in futurum proficiens, synodali sepissime eorum intererat instituto.

Sed quia mens etiam Deo dedicata favoribus non adtollitur humanis nec laudibus sublevatur, coeperat ad alia multa sollicitudinis cura adtentius properare et parentum adfiniumque suorum consortia devitare et peregrina magis quam paternae hereditatis terrarum loca desiderare. Sed cum sic longo temporis intervallo secum sollertissime deliberaret, ut patriam parentesque desereret, tandem, arrepto beatae memoriae et praedicti patris consultu, cuncta animi sui secreta intra conscientiam ante ea abscondita patenter aperuit et magna precuum instantia ad consensum suae voluntatis sancti viri animum provocavit. Qui etiam, magna primitus admiratione obstupefactus, poscenti sane supplicantique desideratum ad tempus contradixit iter, ut cepti propositi sedaret industriam; sed ad extremum, invaliscente omnipotentis Dei providentia, convaluit etiam sermo petentis. Et tanta abbatis fratrumque suorum secum sub regulari disciplina viventium devotione adoptatum inchoaverat iter, dominoque Deo dispensante, compleverat, ut ei etiam humani sumptus solacia libenter inpenderent et magna cordis commotione lacrimarum diutius infusiones orationumque supplicationes pro eo ad Dominum fuderent.

Hic etiam dum, spiritali confortatus armatura et seculari sublimatus sumptura, utriusque vitae stipendiis minime careret, adhibitis secum duobus aut tribus fratribus, quorum corporali spiritalique indigebat sustentaculo, profectus est, ac sic, inmensis peragratis terrae partibus, prospero obans fratrum comitatu, pervenit ad locum, ubi erat forum rerum venalium et usque hodie antiquo Anglorum Saxonumque vocabulo appellatur Lundenwich. Ac non multo transacto postliminio nautarum, naviter novus quidem epipata, consentienti nauclerio, adgressus est navem, nauloque inpenso, prospero ventorum flatu pervenit ad Dorstet, ibique aliquandiu commoratus, debitum domino Deo exsolvit die noctuque praeconium.

Sed quoniam, gravi ingruente paganorum impetu, hostilis exorta dissensio inter Carlum principem gloriosumque ducem Franchorum et Redbodum regem Fresonum populos ex utraque parte perturbabat maximaque iam pars ecclesiarum Christi, quae Franchorum prius in Fresia subiectae erant imperio, Redbodi incumbente persecutione ac servorum Dei facta expulsione, vastata erat ac destructa, idulorum quoque cultura exstructis dilubrorum fanis lugubriter renovata, tum vir Dei, perspecta perversitatis nequitia, pervenit ad Trecht, ibique aliquantis exspectatis diebus, advenientem regem Raedbodum adlocutus est, et multis illarum circumvallatis ac conspectis terrarum partibus, utrum sibi in futurum praedicationis uspiam patesceret locus, perquireret, proponensque animo, ut, si quanam in parte huius populi euangeli umquam aditus claresceret, verbi quidem Dei semina ministraret. Quod etiam, multis transactis annorum curriculis, gloriosa martyrii testificatio conprobavit.

Sed quia sanctorum singulare munus est sanctitatis, ut, dum ad tempus suum sine spiritalis virore germinis laborem minime pollentem perspiciunt, ad alia prorsus loca foecundo laboris cum fructu migrant, – quoniam in cassum inhabitatur locus, si et fructus deest sanctitatis, – sanctus enim vir, dum sterelem aliquandiu Fresonum terram inhabitaret et estatis autumnique aliquantulum tempus praeteriret, iam arida caelestis rore fecunditatis relinquerat arva et ad natale, suis secum sumptis conviatoribus, solum migravit, ac monasterii sui secreta petens, etiam ibidem secundi siquidem anni hiemem, tripudiantium fratrum amore susceptus, hiemando transegerat, et apostolicam gentium doctoris vocem imitaretur, dicentis: Ibi enim constitui hiemare.

5. Qualiter, defuncto abbate suo, cum fratribus aliquantulum tempus commoratus est et postea ad Romam cum commendaticiis episcopi sui litteris pervenit

Transcursis iam ex parte sancti viri virtutibus, subsequentia eius, quemadmodum rem rumigerulis referentibus gestam conperimus, patenter proferimus, ut apertior in perpetuum vitae morumque eius ad normam sanctae conversationis illius tendentibus pateat callis. Cumque ingens peregrinationis exegisset discrimen gurgitumque maris evasisset dispendium et fratrum suorum iterum reversus se societate dedisset eorumque contubernio dies deinde plurimos iniuncxisset, gravi demum mentis arreptus est merore et recenti oppressus animi mestitia, dum senilia iam magistri membra infirmari conspiceret extremumque, adstante monachorum congregatione, obitus sui diem, languoris convaliscente inmensitate, bibrando palpitandoque inminere et tandem, deposito corporis ergastulo, sub triste merentium aspectu fratrum ultimum efflare spiritum videret: quia in sanctorum frequenter cordibus conpassionis specialiter condolens refulget pietas; quia ad tempus sedulo solent contristari, sed, apostolico inherentes praecepto, in Domino iugiter consolantur. Iam blande adorsus est fratres et spiritalibus eos conloquiis paternae memor traditionis hortatur, ut regularis iugiter constitutionis formam et ecclesiasticae diffinitionis normam in omnibus conservarent, et ut patris cuiuslibet spiritalis se subiungerent imperio, instruxit. Tunc omnes unianimiter consonis instabant vocibus, et sanctum hunc virum, qui illo dicitur in tempore Wynfrith, cuncti precarentur, ut pastorale super eos abbatis susciperet magisterium. Sed, refutatis mox patriae facultatibus et primatu regiminis abiecto, ad praedistinata iam prumptus ac paratus, sollerti se cura excussavit omnemque proheredum substantiam abnegando rennuit.

Cum vero hibernale iam tempus praeteriret et calor estatis candesceret, pristinaque labentis anni renovatur intentio, et omni quippe sollicitudine iter omissum iterando renovare studivit. Tunc, litteris etiam commendaticiis a beatae memoriae Danielo Dei plebis speculatore acceptis, ad limina apostolorum Romam venire temptavit. Quem tamen resistentium aliquandiu fratrum orbata patris inpedivit necessitas, caritasque heiulantium ac conpassio utrubique dolentium ad tempus obsistebat, ita ut magno quidem mentis angore premebatur et, in quam se verteret partem, ignorabat. Metuebat enim, ne grex magistro commissus iam sine vigilanti pastoris custodia, eo decidente, luporum mursibus pateret, et ut peregre proficiscendi autumnale sibi deficeret tempus, formidaret. Cumque omnipotens Deus solita non inmemor pietatis suae clementia servum suum tanta animi pressura perturbatum et ancxio vellet dolore eripere et iocundum gregi praevidere magisterium, iam praefati antistites erga fratres intestina facta est meditatio et bonae indolis virum nomine Stephanum huic praesedere fecit ecclesiae et sanctum hunc virum per longas peregrinationis vias ire volentem ad loca incolomem distinata direxit.

Qui protinus quidem, valedicens fratribus, profectus est locumque per longa terrarum spatia, qui iam praedicto dicitur nomine Lundenwich, voti compus adiit. Et celocis celeriter marginem scandens, coepit ignotas maris temptare vias, trepudiantibusque nautis, inmensa choro flante carbasa consurgebant, et pleno vento prosperoque cursu hostia citius fluminis quod dicitur Cuent omni iam expertes periculi naufragio aspiciunt et ad aridam sospites terram perveniunt; sed et castra metati sunt in Cuentawich, donec superveniens se collegum multitudo congregasset.

Omnibusque collectis, per singulos quosque dies, inminente hiemis frigore, profecti sunt multasque sanctorum ecclesias orando adierunt, ut tutius, opitulante altithrono, Alpina nivium iuga transcenderent Langobardorumque erga illos humanitatem mitius sentirent militumque malitiosam superbiae ferocitatem facilius evaderent. Cumque, sanctorum suffragante patrocinio et domino Deo dispensante, omnis quippe cohors contribunalium comitatu huius sancti viri inherens limina beati Petri apostoli prospere adgressus est, inmensas statim Christo pro sospitate eorum grates persolvunt, atque ecclesiam sancti Petri principis apostolorum magno cum gaudio ingressi, abolitionem peccaminum postulantes, diversa quidem munera eorum quam plurimi detulerunt.

Transactis autem diebus non multis, sanctus vir iste venerabilem sedis apostolicae papam beatae memoriae Gregorium a primo secundum et novissimo priorem affatus est, – qui et vulgarica Romanorum lingua dicitur iunior, – omnemque sibi per ordinem iteneris sui atque adventus occassionem manifestavit et, quali ancxius desiderio diutius desudasset, aperuit. Sanctus itaque papa, repente hilari vultu adridentibusque oculis intuitus in eum, inquisivit, an litteras ab episcopo suo commendaticias detulisset. At ille etiam concitus exempto pallio cartam ex more involutam litterasque protulit deditque mirabili sanctae recordationis viro, qui statim, acceptis litteris, annuens ei, ut abiret. Apostolicus vero papa, perlectis litteris et recensita commendaticiae conscriptionis carta, sedulum deinceps cum eo habebat cottidianae disputationis conloquium, donec proficiscendi redeundique estivum instaret tempus. Cum vero Nisan mensis, qui est Aprelis, praeteriret et Iari, qui et Maius, iam portae patescerent, tum etiam, postulata atque accepta apostolicae sedis benedictione et litteris a beatissimo pape ad inspiciendos inmanissimos Germaniae populos directus est, ut, an inculta cordium arva, euangelico arata vomere, praedicationis recipere semen voluissent, consideraret.

Ac sic extimplo, collecta numerosa reliquiarum multitudine, reciproco suorum reditu conservorum Italiae fines adiit optimumque Langobardorum regem Liodobrandum pacificis salutatum muneribus conpellavit, et honorifice ab eo susceptus, lassata ex itenere membra requiescebat, ac sic remuneratus, ardua ac plana agrorum peragrans spatia, praerupta Alpium iuga transcendit.

Incognitosque Baguariorum et confines Germaniae terminos adgrediens, in Thyringeam iuxta mandatum apostolicae sedis considerando progressus est, ad instar videlicet prudentissimae apis, quae suotim camporum circumvolat arva et numerosam redolentium herbarum copiam, pennigeris molliter perstrepens alis, circumvallat carpentique rostro pertemptat, melliflua ubi nectaris lateat dulcedo, et suis eam, omni penitus mortiferi sucus amaritudine contempta, albeariis invehit et secundum quandam apostolicae ratiocinationis eloqui similitudinem omnia probat et quod bonum est tenet. Sanctus itaque vir in Thyringea iuxta insitum sibi mandatum apostolici pontificis senatores denique plebis totiusque populi principes verbis spiritalibus affatus est eosque ad veram agnitionis viam et intellegentiae lucem provocavit, quam olim ante maxime siquidem ex parte, pravis seducti doctoribus, perdiderunt. Sed et sacerdotes ac presbiteros, – quorum alii relegioso Dei se omnipotentis cultu incoluerunt, alii quidem fornicaria contaminati pollutione, castimoniae continentiam, quam sacris servientes altaribus servare debuerunt, amiserant, – sermonibus euangelicis, quantum potuit, a malitiae pravitate ad canonicae constitutionis rectitudine correxit, admonuit atque instruxit.

Et Franciam deinde, fratribus secum comeantibus, ingressus est statimque, audito Raedbodi Fresonum regis morte, albeum quidem fluminis, magno gavisus gaudio, navigio ascendit, optans, quod etiam Fresia recipisset verbum Dei, et ad incultas caelesti praedicatione terras pervenit. Iamque atrocis cessante regis Raedbodi persecutione, doctrinae caelestis semina ministravit et, verbi Dei fame expulsa, familicam paganicae superstitionis multitudinem aeternae praedicationis reficit pabulo. Cumque desiderantis repente mentem spontaneus operis sequeretur effectus et votiva praedistinatae doctrinae lux, domino Deo dispensante, claresceret Carlique ducis gloriosi super Fresones roboratum esset imperium, iam bucina caelestis verbi increpuit et praedicatorum, adveniente superni roris fertilitate, vox intonuit, Dei etiam per Willibrordum virum venerabilem ac cooperatores eius propagatus est sermo. Sed quia messe quidem multa operarios inesse paucos cerneret, sanctus hic Dei famulus cooperator etiam factus est per tres instanter annos Willibrordi archiepiscopi, multumque in Christo laborans, non parvum Domino populum, destructis delubrorum fanis et exstructis ecclesiarum oratoriis, praefato pontifici opitulante, adquisivit.

Cum vero summus hic senuerat pontifex et aetatis plurimis gravabatur annis, decrevit, etiam suggerente discipulorum coetu, ut solacium tanti ministeri suae decrepitae senectuti praevideret et fidelem de parva congregatione virum elegeret, qui tanto praeesse potuisset populo, accitoque huic Dei famulo, salutari eum instructione admonuit, ut episcopalis quippe regiminis susciperet gradum et ad regendum Dei populum sibi subveniret. Qui etiam, humiliter repente respuens, minime se dignum esse episcopatus gradu referebat et, ne sibi tantae dignitatis fastigium adolescentiae adhuc in annis constituto inponeret, deprecatus est et, quoniam quinquagesimi anni iuxta canonicae rectitudinis normam necdum plene reciperet aetatem, testatus est, ut omni se penitus excusationis tergiversatione ab huius gradus celsitudine declinaret. Praedictus itaque tam sancti praeconi pontifex placidis illum verbis increpavit et diligenti eum cura ad huius propositi gradum instigavit populique subiecti maximam magnopere paupertatem praediceret; sed cum neque sic correptus ad suscipiendum huius celsitudinis gradum consentiret, iamque per longas tricationum moras spiritalis inter eos orta est contentio et consona pulchrae discretionis facta dissensio. Hic vero, grandi praeventus humilitate, tanti gradum contradixit honoris; ille autem, piissimi appetitu lucri inretitus, salutem concupivit animarum. Cumque sic diversa iam sermocinationum verba invicem protulissent, et sanctus hic Dei servus, velud in spiritale quodam stadio positus, placitae prorsus excusationis exerens sermonem, ait: »O summae sanctitatis pontifex, o spiritalis proreta agonis! Ego enim a beato sanctae recordationis Gregorio pape Germanicis mandatum gentibus detuli; ego, apostolicae sedis legationem fungens ad occidentales barbarorum regiones, sponte tuae me gubernationis dominio iniuncxi et propriae voluntatis arbitrio, ignorante dominorum sublimatu, copulavi; quorum usque in hodiernum diem sponsionis voto constrictus sum servituti ac subiectus. Quapropter sine apostolicae sedis consultu et authenticae iussionis mandato tam praeclarae sublimitatis ordinem suscipere non audeo.« Sed et alia quoque rationabile petitionis supplicatione verba proferebat, dicens: »Obsecro igitur, ut me propriae sponsionis vinctum catenis ad has quas primitus a sede apostolica missus sum terras distinando diregas.« Cui protinus vir Dei, audita tantae professionis causa, data ei benedictione, licentiam dedit abeundi. Qui etiam, statim proficiscens, pervenit ad locum, cui nomen inscribitur Amanaburch, iuxta apostolum enutritus verbis fidei et bonae doctrinae, quam adsecutus est.

6.

Per singulos enim a prochemio gradus virtutis documenta et laboris in Domino constantiam huius sancti viri perstrincximus, ut sequentia subtilius bonorum eius exempla conglobatim ad memoriam revocemus. Cumque ingentem Domino populum in Fresonis adquireret, multique ab eo spiritali doctrine edocati ad agnitionem veritatis, inradiantibus verae lucis radiis, pervenerunt, tunc quippe, Domino patrocinante, alias Germaniae praedicandi causa partes adiit et supradictum locum, cui gemini praeerant germani, Dettic videlicet et Deorulf, Domino auxiliante, obtinuit, eosque a sacrilega idulorum censura, qua sub quodam christianitatis nomine male abusi sunt, evocavit ac plurimam populi turbam, rectae patefacta intellegentiae vie, errorum deposito horrore, a malivola gentilitatis superstitione retraxit et monasterii, collecta servorum Dei congregatione, cellam construxit. Similiter et iuxta fines Saxonum Hessorum populum paganicis adhuc ritibus oberrantem a demoniorum euangelica praedicando mandata captivitate liberavit.

Multisque milibus hominum expurgata paganica vetustate baptizatis, idoneum quippe nuntium ac fidelem suarum litterarum portitorem nomine Bynnan Rome direxit patrique venerabili apostolici sedis pontifici universa, quae circa illum, Domino donante, facta sunt, muto quidem littero ministrante, per ordinem revelavit et, ut magna siquidem hominum multitudo, divino inlustrante spiritu, regenerationis perciperet sacramentum, manifestavit. Sed et de rebus, quae ad cottidianam ecclesiae Dei necessitatem populique proventum pertinebant, plura ob consilium sedis apostolicae interrogando conscripsit. Cum enim aliquantos dies praefatus hic nuntius praedicto maneret loco et iam reditus sui tempus instaret, tum etiam a praefato sedis apostolicae pontifice mutuum legationis suae responsum accipit. Et statim reversus, cartam sedis apostolicae conscriptionis iam, non multo transacto tempore, magistro adtulit.

Cumque sanctus vir adlatas legisset litteras, carptim se invitatum ad Romam intellexit festinusque summum oboedientiae gradum implere temptavit, clientumque confestim stipatus caterva et fratrum circumseptus agmine, Franchorum ac Burgundionum Italiaeque, iam collibus Alpium transcensis, limitum fines militumque terminos transmigravit. Et Romanae urbis moenibus conspectis, altithrono repente condignas gratiarum laudes rependit, et ad beati Petri mox ecclesiam perveniens, diligenti se oratione munivit. Cum vero lassata paulisper membra quievisset, iam beato Gregorio apostolicae sedis pontifici nuntiatum est, quod hic Dei famulus adveniret. Qui etiam bene susceptus cenodochiam adductus est.

Adveniente itaque oportuno conlocutionis eorum die et ad basilicam beati Petri apostoli adventante glorioso sedis apostolici pontifici, confestim hic Dei famulus invitatus est. Et cum paucis ad invicem ac pacificis se salutassent verbis, iam de simbulo et fidei ecclesiasticae traditione apostolicus illum pontifex inquisivit. Cui mox hic vir Dei humiliter respondit, dicens: »Domine apostolice, novi me imperitum, iam peregrinus, vestrae familiaritatis sermone; sed queso, ut otium mihi, tempus conscribendae fidei concedas, et muta tantum littera meam rationabiliter fidem adaperiat.« Qui etiam protinus consentit et, ut festine hanc scripturam deferret, imperavit. Cumque, aliquanto temporis evoluto spatio, sanctae trinitatis fidem urbana eloquentiae scientie conscriptam detulisset, reddiditque praefato pontifici. Exspectavit quippe nihilominus dies adhuc aliquos.

Sic saltim reinvitatus est, et Lateranem introductus, humiliter prono vultu protinus, postulata benedictione, pedibus apostolici pontificis advolutus est; quique repente elevavit eum a terra et cartam, in qua integra et incorrupta fidei patuit veritas, huic Dei famulo reddidit eumque consedere fecit. Et salutare eum admonitionis doctrina instruxit, ut hanc sine intermissione intemeratam fidei munitionem conservaret et aliis instanter suarum pro possibilitate virium praedicaret.