Ars amatoria / Liebeskunst E-Book

Ovid

• Herausgeber: Reclam Verlag
• Kategorie: Poesie und Drama
• Serie: Reclams Universal-Bibliothek
• Sprache: Deutsch
• Veröffentlichungsjahr: 2017

Seitenzahl: 363

Beschreibung

Ovids Lehrgedicht über die Kunst der Verführung gehört bis heute zu den berühmtesten und meistgelesenen Werken der antiken Literatur. Die ersten beiden Bücher enthalten Anweisungen für das Verhalten der Männer, das dritte solche für Frauen. Die "Ars amatoria" spiegelt das gesellschaftliche Leben der Kaiserzeit, in der die Liebe häufig als Spiel aufgefasst wurde. Kaiser Augustus hat das Werk aus den öffentlichen Bibliotheken verbannt.

Leseprobe

Ovid

Ars amatoria / Liebeskunst

Übersetzt und herausgegeben von Michael von Albrecht

Reclam

Zur Benutzung dieses E-Books: Der Herausgeber hat den Text in Kapitel unterteilt und diese mit Überschriften versehen. Kapitelweise kann man zwischen dem lateinischen und dem deutschen Text springen und sich dann über Versziffern orientieren. Text, zu dem es eine Anmerkung gibt, ist blau angezeigt. Eigennamen sind im Verzeichnis der Eigennamen im Anhang zu finden.

Alle Rechte vorbehalten

© 1992, 2016 Philipp Reclam jun. GmbH & Co. KG, Stuttgart

Gesamtherstellung: Reclam, Ditzingen

Made in Germany 2016

RECLAM ist eine eingetragene Marke der Philipp Reclam jun. GmbH & Co. KG, Stuttgart

www.reclam.de

ISBN 978-3-15-961143-3

Inhalt

Artis amatoriae libri tres  Liber primus  Liber secundus  Liber tertiusLiebeskunst in drei Büchern  Erstes Buch  Zweites Buch  Drittes BuchAnhang  Anmerkungen  Verzeichnis der Eigennamen  Bibliographische Hinweise  Nachwort

Artis amatoriae libri tres

Liber primus

[Einleitung]

Si quis in hoc artem populo non novit amandi,

 hoc legat et lecto carmine doctus amet.

arte citae veloque rates remoque reguntur,

 arte leves currus: arte regendus Amor.

curribus Automedon lentisque erat aptus habenis,5

 Tiphys in Haemonia puppe magister erat:

me Venus artificem tenero praefecit Amori;

 Tiphys et Automedon dicar Amoris ego.

ille quidem ferus est et qui mihi saepe repugnet;

 sed puer est, aetas mollis et apta regi.10

Phillyrides puerum cithara perfecit Achillem

 atque animos placida contudit arte feros.

qui totiens socios, totiens exterruit hostes,

 creditur annosum pertimuisse senem;

quas Hector sensurus erat, poscente magistro15

 verberibus iussas praebuit ille manus.

Aeacidae Chiron, ego sum praeceptor Amoris;

 saevus uterque puer, natus uterque dea.

sed tamen et tauri cervix oneratur aratro,

 frenaque magnanimi dente teruntur equi:20

et mihi cedet Amor, quamvis mea vulneret arcu

 pectora, iactatas excutiatque faces;

quo me fixit Amor, quo me violentius ussit,

 hoc melior facti vulneris ultor ero.

non ego, Phoebe, datas a te mihi mentiar artes,25

 nec nos aëriae voce monemur avis,

nec mihi sunt visae Clio Cliusque sorores

 servanti pecudes vallibus, Ascra, tuis;

usus opus movet hoc: vati parete perito;

 vera canam. coeptis, mater Amoris, ades.30

este procul, vittae tenues, insigne pudoris,

 quaeque tegis medios instita longa pedes:

nos Venerem tutam concessaque furta canemus

 inque meo nullum carmine crimen erit.

principio, quod amare velis, reperire labora,35

 qui nova nunc primum miles in arma venis;

proximus huic labor est placitam exorare puellam;

 tertius, ut longo tempore duret amor.

hic modus; haec nostro signabitur area curru;

 haec erit admissa meta premenda rota.40

[Wo sind Mädchen zu finden?]

Dum licet et loris passim potes ire solutis,

 elige cui dicas »tu mihi sola places.«

haec tibi non tenues veniet delapsa per auras;

 quaerenda est oculis apta puella tuis.

scit bene venator, cervis ubi retia tendat;45

 scit bene, qua frendens valle moretur aper;

aucupibus noti frutices; qui sustinet hamos,

 novit quae multo pisce natentur aquae:

tu quoque, materiam longo qui quaeris amori,

 ante frequens quo sit disce puella loco.50

non ego quaerentem vento dare vela iubebo,

 nec tibi ut invenias longa terenda via est.

Andromedan Perseus nigris portarit ab Indis,

 raptaque sit Phrygio Graia puella viro;

tot tibi tamque dabit formosas Roma puellas,55

 »haec habet« ut dicas »quicquid in orbe fuit.«

Gargara quot segetes, quot habet Methymna racemos,

 aequore quot pisces, fronde teguntur aves,

quot caelum stellas, tot habet tua Roma puellas:

 mater in Aeneae constitit urbe sui.60

seu caperis primis et adhuc crescentibus annis,

 ante oculos veniet vera puella tuos;

sive cupis iuvenem, iuvenes tibi mille placebunt:

 cogeris voti nescius esse tui.

seu te forte iuvat sera et sapientior aetas,65

 hoc quoque, crede mihi, plenius agmen erit.

[Verschiedene Treffpunkte in Rom]

Tu modo Pompeia lentus spatiare sub umbra,

 cum sol Herculei terga leonis adit,

aut ubi muneribus nati sua munera mater

 addidit, externo marmore dives opus;70

nec tibi vitetur quae priscis sparsa tabellis

 porticus auctoris Livia nomen habet,

quaque parare necem miseris patruelibus ausae

 Belides et stricto stat ferus ense pater;

nec te praetereat Veneri ploratus Adonis75

 cultaque Iudaeo septima sacra Syro,

nec fuge linigerae Memphitica templa iuvencae

 (multas illa facit, quod fuit ipsa Iovi);

et fora conveniunt (quis credere possit?) amori,

 flammaque in arguto saepe reperta foro.80

subdita qua Veneris facto de marmore templo

 Appias expressis aëra pulsat aquis,

illo saepe loco capitur consultus Amori,

 quique aliis cavit, non cavet ipse sibi;

illo saepe loco desunt sua verba diserto,85

 resque novae veniunt, causaque agenda sua est.

hunc Venus e templis, quae sunt confinia, ridet;

 qui modo patronus, nunc cupit esse cliens.

[Das Theater]

Sed tu praecipue curvis venare theatris;

 haec loca sunt voto fertiliora tuo.90

illic invenies quod ames, quod ludere possis,

 quodque semel tangas, quodque tenere velis.

ut redit itque frequens longum formica per agmen,

 granifero solitum cum vehit ore cibum,

aut ut apes saltusque suos et olentia nactae95

 pascua per flores et thyma summa volant,

sic ruit ad celebres cultissima femina ludos;

 copia iudicium saepe morata meum est.

spectatum veniunt, veniunt spectentur ut ipsae;

 ille locus casti damna pudoris habet.100

primus sollicitos fecisti, Romule, ludos,

 cum iuvit viduos rapta Sabina viros.

tunc neque marmoreo pendebant vela theatro,

 nec fuerant liquido pulpita rubra croco;

illic quas tulerant nemorosa Palatia frondes105

 simpliciter positae scena sine arte fuit;

in gradibus sedit populus de caespite factis,

 qualibet hirsutas fronde tegente comas.

respiciunt oculisque notant sibi quisque puellam

 quam velit, et tacito pectore multa movent;110

dumque rudem praebente modum tibicine Tusco

 ludius aequatam ter pede pulsat humum,

in medio plausu (plausus tunc arte carebant)

 rex populo praedae signa petita dedit.

protinus exiliunt animum clamore fatentes115

 virginibus cupidas iniciuntque manus;

ut fugiunt aquilas, timidissima turba, columbae

 utque fugit visos agna novella lupos,

sic illae timuere viros sine lege ruentes;

 constitit in nulla qui fuit ante color.120

nam timor unus erat, facies non una timoris:

 pars laniat crines, pars sine mente sedet;

altera maesta silet, frustra vocat altera matrem;

 haec queritur, stupet haec; haec manet, illa fugit.

ducuntur raptae, genialis praeda, puellae,125

 et potuit multas ipse decere timor.

si qua repugnarat nimium comitemque negarat,

 sublatam cupido vir tulit ipse sinu

atque ita »quid teneros lacrimis corrumpis ocellos?

 quod matri pater est, hoc tibi« dixit »ero.«130

Romule, militibus scisti dare commoda solus:

 haec mihi si dederis commoda, miles ero.

scilicet ex illo sollemni more theatra

 nunc quoque formosis insidiosa manent.

[Zirkus und Arena]

Nec te nobilium fugiat certamen equorum:135

 multa capax populi commoda Circus habet.

nil opus est digitis per quos arcana loquaris,

 nec tibi per nutus accipienda nota est;

proximus a domina nullo prohibente sedeto;

 iunge tuum lateri qua potes usque latus.140

et bene, quod cogit, si nolis, linea iungi,

 quod tibi tangenda est lege puella loci.

hic tibi quaeratur socii sermonis origo,

 et moveant primos publica verba sonos:

cuius equi veniant facito, studiose, requiras,145

 nec mora, quisquis erit cui favet illa, fave.

at cum pompa frequens caelestibus ibit eburnis,

 tu Veneri dominae plaude favente manu;

utque fit, in gremium pulvis si forte puellae

 deciderit, digitis excutiendus erit;150

etsi nullus erit pulvis, tamen excute nullum:

 quaelibet officio causa sit apta tuo;

pallia si terra nimium demissa iacebunt,

 collige et inmunda sedulus effer humo:

protinus, officii pretium, patiente puella155

 contingent oculis crura videnda tuis.

respice praeterea, post vos quicumque sedebit,

 ne premat opposito mollia terga genu.

parva levis capiunt animos: fuit utile multis

 pulvinum facili composuisse manu;160

profuit et tenui ventos movisse tabella

 et cava sub tenerum scamna dedisse pedem.

hos aditus Circusque novo praebebit amori

 sparsaque sollicito tristis harena foro.

illa saepe puer Veneris pugnavit harena165

 et, qui spectavit vulnera, vulnus habet:

dum loquitur tangitque manum poscitque libellum

 et quaerit posito pignore, vincat uter,

saucius ingemuit telumque volatile sensit

 et pars spectati muneris ipse fuit.170

[Gespielte Seeschlacht und Triumphzug]

Quid, modo cum belli navalis imagine Caesar

 Persidas induxit Cecropiasque rates?

nempe ab utroque mari iuvenes, ab utroque puellae

 venere, atque ingens orbis in Urbe fuit.

quis non invenit turba, quod amaret, in illa?175

 eheu, quam multos advena torsit amor!

ecce, parat Caesar, domito quod defuit orbi,

 addere: nunc, Oriens ultime, noster eris.

Parthe, dabis poenas; Crassi gaudete sepulti

 signaque barbaricas non bene passa manus.180

ultor adest primisque ducem profitetur in annis

 bellaque non puero tractat agenda puer.

parcite natales timidi numerare deorum:

 Caesaribus virtus contigit ante diem.

ingenium caeleste suis velocius annis185

 surgit et ignavae fert male damna morae:

parvus erat manibusque duos Tirynthius angues

 pressit et in cunis iam Iove dignus erat;

nunc quoque qui puer es, quantus tum, Bacche, fuisti,

 cum timuit thyrsos India victa tuos?190

auspiciis annisque patris, puer, arma movebis

 et vinces annis auspiciisque patris.

tale rudimentum tanto sub nomine debes,

 nunc iuvenum princeps, deinde future senum;

cum tibi sint fratres, fratres ulciscere laesos,195

 cumque pater tibi sit, iura tuere patris.

induit arma tibi genitor patriaeque tuusque;

 hostis ab invito regna parente rapit.

tu pia tela feres, sceleratas ille sagittas;

 stabit pro signis iusque piumque tuis.200

vincuntur causa Parthi, vincantur et armis:

 Eoas Latio dux meus addat opes.

Marsque pater Caesarque pater, date numen eunti:

 nam deus e vobis alter es, alter eris.

auguror en, vinces, votivaque carmina reddam205

 et magno nobis ore sonandus eris:

consistes aciemque meis hortabere verbis

 (o desint animis ne mea verba tuis!);

tergaque Parthorum Romanaque pectora dicam

 telaque, ab averso quae iacit hostis equo.210

qui fugis ut vincas, quid victo, Parthe, relinques?

 Parthe, malum iam nunc Mars tuus omen habet.

ergo erit illa dies, qua tu, pulcherrime rerum,

 quattuor in niveis aureus ibis equis;

ibunt ante duces onerati colla catenis,215

 ne possint tuti, qua prius, esse fuga.

spectabunt laeti iuvenes mixtaeque puellae,

 diffundetque animos omnibus ista dies;

atque aliqua ex illis cum regum nomina quaeret,

 quae loca, qui montes quaeve ferantur aquae,220

omnia responde, nec tantum si qua rogabit;

 et quae nescieris, ut bene nota refer:

hic est Euphrates, praecinctus harundine frontem;

 cui coma dependet caerula, Tigris erit;

hos facito Armenios, haec est Danaëia Persis;225

 urbs in Achaemeniis vallibus ista fuit;

ille vel ille duces, et erunt quae nomina dicas,

 si poteris, vere, si minus, apta tamen.

[Das Gastmahl]

Dant etiam positis aditum convivia mensis;

 est aliquid praeter vina, quod inde petas.230

saepe illic positi teneris adducta lacertis

 purpureus Bacchi cornua pressit Amor,

vinaque cum bibulas sparsere Cupidinis alas,

 permanet et capto stat gravis ille loco.

ille quidem pennas velociter excutit udas,235

 sed tamen et spargi pectus Amore nocet.

vina parant animos faciuntque caloribus aptos;

 cura fugit multo diluiturque mero.

tunc veniunt risus, tum pauper cornua sumit,

 tum dolor et curae rugaque frontis abit.240

tunc aperit mentes aevo rarissima nostro

 simplicitas, artes excutiente deo.

illic saepe animos iuvenum rapuere puellae,

 et Venus in vinis ignis in igne fuit.

hic tu fallaci nimium ne crede lucernae:245

 iudicio formae noxque merumque nocent.

luce deas caeloque Paris spectavit aperto,

 cum dixit Veneri »vincis utramque, Venus.«

nocte latent mendae vitioque ignoscitur omni,

 horaque formosam quamlibet illa facit.250

consule de gemmis, de tincta murice lana,

 consule de facie corporibusque diem.

[Treffpunkte außerhalb Roms]

Quid tibi femineos coetus venatibus aptos

 enumerem? numero cedet harena meo.

quid referam Baias praetextaque litora Bais255

 et quae de calido sulphure fumat aqua?

hinc aliquis vulnus referens in pectore dixit

 »non haec, ut fama est, unda salubris erat.«

ecce, suburbanae templum nemorale Dianae

 partaque per gladios regna nocente manu;260

illa, quod est virgo, quod tela Cupidinis odit,

 multa dedit populo vulnera, multa dabit.

[Wie erobert man Mädchen?]

Hactenus, unde legas quod ames, ubi retia ponas,

 praecipit imparibus vecta Thalearotis.

nunc tibi quae placuit, quas sit capienda per artes,265

 dicere praecipuae molior artis opus.

quisquis ubique, viri, dociles advertite mentes

 pollicitisque favens vulgus adeste meis.

[Selbstvertrauen]

Prima tuae menti veniat fiducia, cunctas

 posse capi: capies, tu modo tende plagas.270

vere prius volucres taceant, aestate cicadae,

 Maenalius lepori det sua terga canis,

femina quam iuveni blande temptata repugnet;

 haec quoque, quam poteris credere nolle, volet.

utque viro furtiva Venus, sic grata puellae;275

 vir male dissimulat, tectius illa cupit.

conveniat maribus ne quam nos ante rogemus,

 femina iam partes victa rogantis aget.

mollibus in pratis admugit femina tauro,

 femina cornipedi semper adhinnit equo:280

parcior in nobis nec tam furiosa libido;

 legitimum finem flamma virilis habet.

Byblida quid referam, vetito quae fratris amore

 arsit et est laqueo fortiter ulta nefas?

Myrrha patrem, sed non qua filia debet, amavit,285

 et nunc obducto cortice pressa latet;

illius lacrimis, quas arbore fundit odora,

 unguimur, et dominae nomina gutta tenet.

forte sub umbrosis nemorosae vallibus Idae

 candidus, armenti gloria, taurus erat,290

signatus tenui media inter cornua nigro;

 una fuit labes, cetera lactis erant.

illum Cnosiadesque Cydoneaeque iuvencae

 optarunt tergo sustinuisse suo.

Pasiphaë fieri gaudebat adultera tauri;295

 invida formosas oderat illa boves.

nota cano; non hoc, centum quae sustinet urbes,

 quamvis sit mendax, Creta negare potest.

ipsa novas frondes et prata tenerrima tauro

 fertur inadsueta subsecuisse manu;300

it comes armentis, nec ituram cura moratur

 coniugis, et Minos a bove victus erat.

quo tibi, Pasiphaë, pretiosas sumere vestes?

 ille tuus nullas sentit adulter opes.

quid tibi cum speculo montana armenta petenti?305

 quid totiens positas fingis inepta comas?

crede tamen speculo, quod te negat esse iuvencam:

 quam cuperes fronti cornua nata tuae!

sive placet Minos, nullus quaeratur adulter;

 sive virum mavis fallere, falle viro.310

in nemus et saltus thalamo regina relicto

 fertur, ut Aonio concita Baccha deo.

a, quotiens vaccam vultu spectavit iniquo

 et dixit »domino cur placet ista meo?

aspice ut ante ipsum teneris exultet in herbis;315

 nec dubito quin se stulta decere putet«!

dixit et ingenti iamdudum de grege duci

 iussit et inmeritam sub iuga curva trahi,

aut cadere ante aras commentaque sacra coëgit

 et tenuit laeta paelicis exta manu;320

paelicibus quotiens placavit numina caesis

 atque ait exta tenens »ite, placete meo«

et modo se Europen fieri, modo postulat Ion,

 altera quod bos est, altera vecta bove!

hanc tamen implevit vacca deceptus acerna325

 dux gregis, et partu proditus auctor erat.

Cressa Thyesteo si se abstinuisset amore

 (et quantum est uno posse carere viro!),

non medium rupisset iter curruque retorto

 Auroram versis Phoebus adisset equis.330

filia purpureos Niso furata capillos

 pube premit rabidos inguinibusque canes.

qui Martem terra, Neptunum effugit in undis,

 coniugis Atrides victima dira fuit.

cui non defleta est Ephyraeae flamma Crëusae335

 et nece natorum sanguinolenta parens?

flevit Amyntorides per inania lumina Phoenix;

 Hippolytum rabidi diripuistis equi.

quid fodis inmeritis, Phineu, sua lumina natis?

 poena reversura est in caput ista tuum.340

omnia feminea sunt ista libidine mota;

 acrior est nostra plusque furoris habet.

ergo age, ne dubita cunctas sperare puellas:

 vix erit e multis, quae neget, una, tibi.

quae dant, quaeque negant, gaudent tamen esse rogatae:345

 ut iam fallaris, tuta repulsa tua est.

sed cur fallaris, cum sit nova grata voluptas

 et capiant animos plus aliena suis?

fertilior seges est alienis semper in agris

 vicinumque pecus grandius uber habet.350

[Vom Umgang mit der Dienerin]

Sed prius ancillam captandae nosse puellae

 cura sit: accessus molliet illa tuos.

proxima consiliis dominae sit ut illa, videto,

 neve parum tacitis conscia fida iocis.

hanc tu pollicitis, hanc tu corrumpe rogando:355

 quod petis, ex facili, si volet illa, feres.

illa leget tempus (medici quoque tempora servant)

 quo facilis dominae mens sit et apta capi;

mens erit apta capi tum, cum laetissima rerum

 ut seges in pingui luxuriabit humo.360

pectora, dum gaudent nec sunt adstricta dolore,

 ipsa patent; blanda tum subit arte Venus.

tum, cum tristis erat, defensa est Ilios armis;

 militibus gravidum laeta recepit equum.

tum quoque temptanda est, cum paelice laesa dolebit;365

 tum facies opera, ne sit inulta, tua.

hanc matutinos pectens ancilla capillos

 incitet et velo remigis addat opem,

et secum tenui suspirans murmure dicat

 »at, puto, non poteras ipsa referre vicem.«370

tum de te narret, tum persuadentia verba

 addat, et insano iuret amore mori.

sed propera, ne vela cadant auraeque residant:

 ut fragilis glacies, interit ira mora.

quaeris an hanc ipsam prosit violare ministram?375

 talibus admissis alea grandis inest.

haec a concubitu fit sedula, tardior illa;

 haec dominae munus te parat, illa sibi.

casus in eventu est: licet hic indulgeat ausis,

 consilium tamen est abstinuisse meum.380

non ego per praeceps et acuta cacumina vadam,

 nec iuvenum quisquam me duce captus erit.

si tamen illa tibi, dum dat recipitque tabellas,

 corpore, non tantum sedulitate, placet,

fac domina potiare prius, comes illa sequatur:385

 non tibi ab ancilla est incipienda Venus.

hoc unum moneo, si quid modo creditur arti

 nec mea dicta rapax per mare ventus agit:

aut †non temptasses† aut perfice: tollitur index,

 cum semel in partem criminis ipsa venit.390

non avis utiliter viscatis effugit alis,

 non bene de laxis cassibus exit aper.

saucius arrepto piscis teneatur ab hamo:

 perprime temptatam nec nisi victor abi.394

sed bene celetur: bene si celabitur index,397

 notitiae suberit semper amica tuae.

[Die Wahl des Zeitpunkts]

Tempora qui solis operosa colentibus arva,

 fallitur, et nautis aspicienda putat.400

nec semper credenda Ceres fallacibus arvis

 nec semper viridi concava puppis aquae,

nec teneras semper tutum captare puellas:

 saepe dato melius tempore fiet idem.

sive dies suberit natalis sive Kalendae,405

 quas Venerem Marti continuasse iuvat,

sive erit ornatus non, ut fuit ante, sigillis,

 sed regum positas Circus habebit opes,

differ opus: tunc tristis hiems, tunc Pliades instant,

 tunc tener aequorea mergitur Haedus aqua;410

tunc bene desinitur; tunc si quis creditur alto,

 vix tenuit lacerae naufraga membra ratis.

tum licet incipias, qua flebilis Allia luce

 vulneribus Latiis sanguinolenta fuit,

quaque die redeunt rebus minus apta gerendis415

 culta Palaestino septima festa Syro.

magna superstitio tibi sit natalis amicae,

 quaque aliquid dandum est, illa sit atra dies.

[Geschenke und Liebesbriefe]

Cum bene vitaris, tamen auferet; invenit artem

 femina, qua cupidi carpat amantis opes.420

institor ad dominam veniet discinctus emacem,

 expediet merces teque sedente suas;

quas illa inspicias, sapere ut videare, rogabit;

 oscula deinde dabit, deinde rogabit emas.

hoc fore contentam multos iurabit in annos;425

 nunc opus esse sibi, nunc bene dicet emi.

si non esse tibi, quos des, causabere nummos,

 littera poscetur, ne didicisse iuvet.

quid, quasi natali cum poscit munera libo

 et, quotiens opus est, nascitur illa sibi?430

quid, cum mendaci damno maestissima plorat

 elapsusque cava fingitur aure lapis?

multa rogant utenda dari, data reddere nolunt;

 perdis, et in damno gratia nulla tuo.

non mihi, sacrilegas meretricum ut persequar artes,435

 cum totidem linguis sint satis ora decem.

cera vadum temptet rasis infusa tabellis,

 cera tuae primum conscia mentis eat;

blanditias ferat illa tuas imitataque amantum

 verba, nec exiguas, quisquis es, adde preces.440

Hectora donavit Priamo prece motus Achilles;

 flectitur iratus voce rogante deus.

promittas facito, quid enim promittere laedit?

 pollicitis dives quilibet esse potest.

Spes tenet in tempus, semel est si credita, longum;445

 illa quidem fallax, sed tamen apta, dea est.

si dederis aliquid, poteris ratione relinqui:

 praeteritum tulerit perdideritque nihil.

at quod non dederis, semper videare daturus:

 sic dominum sterilis saepe fefellit ager.450

sic, ne perdiderit, non cessat perdere lusor,

 et revocat cupidas alea saepe manus.

hoc opus, hic labor est, primo sine munere iungi:

 ne dederit gratis quae dedit, usque dabit.

ergo eat et blandis peraretur littera verbis455

 exploretque animos primaque temptet iter:

littera Cydippen pomo perlata fefellit,

 insciaque est verbis capta puella suis.

disce bonas artes, moneo, Romana iuventus,

 non tantum trepidos ut tueare reos:460

quam populus iudexque gravis lectusque senatus,

 tam dabit eloquio victa puella manus.

sed lateant vires, nec sis in fronte disertus;

 effugiant voces verba molesta tuae.

quis, nisi mentis inops, tenerae declamat amicae?465

 saepe valens odii littera causa fuit.

sit tibi credibilis sermo consuetaque verba,

 blanda tamen, praesens ut videare loqui.

si non accipiet scriptum inlectumque remittet,

 lecturam spera propositumque tene.470

tempore difficiles veniunt ad aratra iuvenci,

 tempore lenta pati frena docentur equi.

ferreus adsiduo consumitur anulus usu,

 interit adsidua vomer aduncus humo.

quid magis est saxo durum, quid mollius unda?475

 dura tamen molli saxa cavantur aqua.

Penelopen ipsam, persta modo, tempore vinces:

 capta vides sero Pergama, capta tamen.

legerit et nolit rescribere, cogere noli;

 tu modo blanditias fac legat usque tuas.480

quae voluit legisse, volet rescribere lectis:

 per numeros veniunt ista gradusque suos.

forsitan et primo veniet tibi littera tristis

 quaeque roget ne se sollicitare velis;

quod rogat illa, timet; quod non rogat, optat, ut instes:485

 insequere, et voti postmodo compos eris.

[Sonstige Annäherungsversuche]

Interea, sive illa toro resupina feretur,

 lecticam dominae dissimulanter adi;

neve aliquis verbis odiosas offerat auris,

 qua potes, ambiguis callidus abde notis.490

seu pedibus vacuis illi spatiosa teretur

 porticus, hic socias tu quoque iunge moras,

et modo praecedas facito, modo terga sequaris,

 et modo festines et modo lentus eas.

nec tibi de mediis aliquot transire columnas495

 sit pudor aut lateri continuasse latus,

nec sine te curvo sedeat speciosa theatro:

 quod spectes, umeris adferet illa suis.

illam respicias, illam mirere licebit,

 multa supercilio, multa loquare notis;500

et plaudas aliquam mimo saltante puellam,

 et faveas illi, quisquis agatur amans.

cum surgit, surges; donec sedet illa, sedebis:

 arbitrio dominae tempora perde tuae.

[Männliche Schönheitspflege]

Sed tibi nec ferro placeat torquere capillos,505

 nec tua mordaci pumice crura teras;

ista iube faciant, quorum Cybeleïa mater

 concinitur Phrygiis exululata modis.

forma viros neglecta decet; Minoïda Theseus

 abstulit, a nulla tempora comptus acu;510

Hippolytum Phaedra, nec erat bene cultus, amavit;

 cura deae silvis aptus Adonis erat.

munditie placeant, fuscentur corpora Campo;

 sit bene conveniens et sine labe toga.

†lingua ne rigeat†; careant rubigine dentes;515

 nec vagus in laxa pes tibi pelle natet;

nec male deformet rigidos tonsura capillos:

 sit coma, sit trita barba resecta manu.

et nihil emineant et sint sine sordibus ungues,

 inque cava nullus stet tibi nare pilus.520

nec male odorati sit tristis anhelitus oris,

 nec laedat naris virque paterque gregis.

cetera lascivae faciant concede puellae

 et si quis male vir quaerit habere virum.

[Bacchus und Ariadne]

Ecce, suum vatem Liber vocat: hic quoque amantis525

 adiuvat et flammae, qua calet ipse, favet.

Cnosis in ignotis amens errabat harenis,

 qua brevis aequoreis Dia feritur aquis;

utque erat e somno, tunica velata recincta,

 nuda pedem, croceas inreligata comas,530

Thesea crudelem surdas clamabat ad undas,

 indigno teneras imbre rigante genas.

clamabat flebatque simul, sed utrumque decebat;

 non facta est lacrimis turpior illa suis.

iamque iterum tundens mollissima pectora palmis535

 »perfidus ille abiit: quid mihi fiet?« ait;

»quid mihi fiet?« ait; sonuerunt cymbala toto

 litore et adtonita tympana pulsa manu.

excidit illa metu rupitque novissima verba;

 nullus in exanimi corpore sanguis erat.540

ecce, Mimallonides sparsis in terga capillis,

 ecce, leves Satyri, praevia turba dei.

ebrius, ecce, senex pando Silenus asello

 vix sedet et pressas continet arte iubas.

dum sequitur Bacchas, Bacchae fugiuntque petuntque,545

 quadrupedem ferula dum malus urget eques,

in caput aurito cecidit delapsus asello;

 clamarunt Satyri »surge age, surge, pater.«

iam deus in curru, quem summum texerat uvis,

 tigribus adiunctis aurea lora dabat;550

et color et Theseus et vox abiere puellae,

 terque fugam petiit terque retenta metu est.

horruit, ut steriles agitat quas ventus aristas,

 ut levis in madida canna palude tremit.

cui deus »en, adsum tibi cura fidelior« inquit;555

 »pone metum, Bacchi Cnosias uxor eris.

munus habe caelum: caelo spectabere sidus;

 saepe reges dubiam Cressa Corona ratem.«

dixit et e curru, ne tigres illa timeret,

 desilit (inposito cessit harena pede)560

implicitamque sinu, neque enim pugnare valebat,

 abstulit: in facili est omnia posse deo.

pars »Hymenaee« canunt, pars clamant »Euhion, euhoe«;

 sic coeunt sacro nupta deusque toro.

[Das Gastmahl]

Ergo, ubi contigerint positi tibi munera Bacchi565

 atque erit in socii femina parte tori,

Nycteliumque patrem nocturnaque sacra precare

 ne iubeant capiti vina nocere tuo.

hic tibi multa licet sermone latentia tecto

 dicere, quae dici sentiat illa sibi,570

blanditiasque leves tenui perscribere vino,

 ut dominam in mensa se legat illa tuam,

atque oculos oculis spectare fatentibus ignem:

 saepe tacens vocem verbaque vultus habet.

fac primus rapias illius tacta labellis575

 pocula, quaque bibet parte puella, bibas;

et quemcumque cibum digitis libaverit illa,

 tu pete, dumque petes, sit tibi tacta manus.

sint etiam tua vota viro placuisse puellae:

 utilior vobis factus amicus erit.580

huic, si sorte bibes, sortem concede priorem,

 huic detur capiti missa corona tuo.

sive erit inferior seu par, prior omnia sumat,

 nec dubites illi verba secunda loqui.

tuta frequensque via est, per amici fallere nomen;585

 tuta frequensque licet sit via, crimen habet.

[inde procurator nimium quoque multa procurat

 et sibi mandatis plura videnda putat.]

certa tibi a nobis dabitur mensura bibendi:

 officium praestent mensque pedesque suum.590

iurgia praecipue vino stimulata caveto

 et nimium faciles ad fera bella manus.

occidit Eurytion stulte data vina bibendo:

 aptior est dulci mensa merumque ioco.

si vox est, canta; si mollia bracchia, salta;595

 et, quacumque potes dote placere, place.

ebrietas ut vera nocet, sic ficta iuvabit:

 fac titubet blaeso subdola lingua sono,

ut, quicquid facias dicasve protervius aequo,

 credatur nimium causa fuisse merum.600

et bene dic dominae, bene, cum quo dormiat illa;

 sed male sit tacita mente precare viro.

[Überredung und Schmeichelei]

At cum discedet mensa conviva remota,

 ipsa tibi accessus turba locumque dabit.

insere te turbae leviterque admotus eunti605

 velle latus digitis et pede tange pedem.

conloquii iam tempus adest; fuge rustice longe

 hinc Pudor: audentem Forsque Venusque iuvat.

non tua sub nostras veniat facundia leges;

 fac tantum cupias, sponte disertus eris.610

est tibi agendus amans imitandaque vulnera verbis;

 haec tibi quaeratur qualibet arte fides.

nec credi labor est: sibi quaeque videtur amanda;

 pessima sit, nulli non sua forma placet.

saepe tamen vere coepit simulator amare;615

 saepe, quod incipiens finxerat esse, fuit.

(quo magis, o, faciles imitantibus este, puellae:

 fiet amor verus, qui modo falsus erat.)

blanditiis animum furtim deprendere nunc sit,

 ut pendens liquida ripa subestur aqua.620

nec faciem nec te pigeat laudare capillos

 et teretes digitos exiguumque pedem:

delectant etiam castas praeconia formae;

 virginibus curae grataque forma sua est.

nam cur in Phrygiis Iunonem et Pallada silvis625

 nunc quoque iudicium non tenuisse pudet?

laudatas ostendit avis Iunonia pinnas;

 si tacitus spectes, illa recondit opes.

quadrupedes inter rapidi certamina cursus

 depexaeque iubae plausaque colla iuvant.630

[Versprechungen, Betrug, falsche Tränen]

Nec timide promitte: trahunt promissa puellas;

 pollicito testes quoslibet adde deos.

Iuppiter ex alto periuria ridet amantum

 et iubet Aeolios inrita ferre Notos.

per Styga Iunoni falsum iurare solebat635

 Iuppiter: exemplo nunc favet ipse suo.

expedit esse deos et, ut expedit, esse putemus;

 dentur in antiquos tura merumque focos.

nec secura quies illos similisque sopori

 detinet: innocue vivite, numen adest.640

reddite depositum; pietas sua foedera servet;

 fraus absit; vacuas caedis habete manus.

ludite, si sapitis, solas impune puellas:

 hac magis est una fraude pudenda fides.

fallite fallentes; ex magna parte profanum645

 sunt genus: in laqueos, quos posuere, cadant.

dicitur Aegyptos caruisse iuvantibus arva

 imbribus atque annos sicca fuisse novem,

cum Thrasius Busirin adit monstratque piari

 hospitis adfuso sanguine posse Iovem.650

illi Busiris »fies Iovis hostia primus«

 inquit »et Aegypto tu dabis hospes aquam.«

et Phalaris tauro violenti membra Perilli

 torruit; infelix inbuit auctor opus.

iustus uterque fuit, neque enim lex aequior ulla est655

 quam necis artifices arte perire sua.

ergo, ut periuras merito periuria fallant,

 exemplo doleat femina laesa suo.

et lacrimae prosunt; lacrimis adamanta movebis:

 fac madidas videat, si potes, illa genas.660

si lacrimae, neque enim veniunt in tempore semper,

 deficient, uncta lumina tange manu.

[Küsse, Gewalt, männliche Initiative]

Quis sapiens blandis non misceat oscula verbis?

 illa licet non det, non data sume tamen.

pugnabit primo fortassis et »improbe« dicet;665

 pugnando vinci se tamen illa volet.

tantum, ne noceant teneris male rapta labellis

 neve queri possit dura fuisse, cave.

oscula qui sumpsit, si non et cetera sumit,

 haec quoque, quae data sunt, perdere dignus erit.670

quantum defuerat pleno post oscula voto?

 ei mihi, rusticitas, non pudor ille fuit.

vim licet appelles: grata est vis ista puellis;

 quod iuvat, invitae saepe dedisse volunt.

quaecumque est Veneris subita violata rapina,675

 gaudet, et inprobitas muneris instar habet.

at quae, cum posset cogi, non tacta recessit,

 ut simulet vultu gaudia, tristis erit.

vim passa est Phoebe, vis est allata sorori;

 et gratus raptae raptor uterque fuit.680

fabula nota quidem, sed non indigna referri,

 Scyrias Haemonio iuncta puella viro.

iam dea laudatae dederat mala praemia formae

 colle sub Idaeo vincere digna duas;

iam nurus ad Priamum diverso venerat orbe,685

 Graiaque in Iliacis moenibus uxor erat;

iurabant omnes in laesi verba mariti,

 nam dolor unius publica causa fuit.

turpe, nisi hoc matris precibus tribuisset, Achilles

 veste virum longa dissimulatus erat.690

quid facis, Aeacide? non sunt tua munera lanae;

 tu titulos alia Palladis arte petes.

quid tibi cum calathis? clipeo manus apta ferendo est;

 pensa quid in dextra, qua cadet Hector, habes?

reice succinctos operoso stamine fusos:695

 quassanda est ista Pelias hasta manu.

forte erat in thalamo virgo regalis eodem;

 haec illum stupro comperit esse virum.

viribus illa quidem victa est (ita credere oportet),

 sed voluit vinci viribus illa tamen.700

saepe »mane« dixit, cum iam properaret Achilles:

 fortia nam posito sumpserat arma colo.

vis ubi nunc illa est? quid blanda voce moraris

 auctorem stupri, Deïdamia, tui?

scilicet, ut pudor est quaedam coepisse priorem,705

 sic alio gratum est incipiente pati.

a, nimia est iuveni propriae fiducia formae,

 expectat si quis, dum prior illa roget.

vir prior accedat, vir verba rogantia dicat;

 excipiat blandas comiter illa preces.710

ut potiare, roga: tantum cupit illa rogari;

 da causam voti principiumque tui.

Iuppiter ad veteres supplex heroïdas ibat;

 corrupit magnum nulla puella Iovem.

[Gespielte Zurückhaltung]

Si tamen a precibus tumidos accedere fastus715

 senseris, incepto parce referque pedem.

quod refugit, multae cupiunt; odere, quod instat:

 lenius instando taedia tolle tui.

nec semper Veneris spes est profitenda roganti;

 intret amicitiae nomine tectus amor.720

hoc aditu vidi tetricae data verba puellae;

 qui fuerat cultor, factus amator erat.

[Das Aussehen des Liebenden]

Candidus in nauta turpis color: aequoris unda

 debet et a radiis sideris esse niger;

turpis et agricolae, qui vomere semper adunco725

 et gravibus rastris sub Iove versat humum;

et tua, Palladiae petitur cui fama coronae,

 candida si fuerint corpora, turpis eris.

palleat omnis amans: hic est color aptus amanti;

 hoc decet, hoc multis †non valuisse† putant.730

pallidus in Side silvis errabat Orion;

 pallidus in lenta Naïde Daphnis erat.

arguat et macies animum, nec turpe putaris

 palliolum nitidis inposuisse comis.

attenuant iuvenum vigilatae corpora noctes735

 curaque et in magno qui fit amore dolor.

ut voto potiare tuo, miserabilis esto,

 ut qui te videat dicere possit »amas.«

[Warnung vor Freunden]

Conquerar an moneam mixtum fas omne nefasque?

 nomen amicitia est, nomen inane fides.740

ei mihi, non tutum est, quod ames, laudare sodali:

 cum tibi laudanti credidit, ipse subit.

»at non Actorides lectum temeravit Achillis;

 quantum ad Pirithoum, Phaedra pudica fuit.

Hermionen Pylades, qua Pallada Phoebus, amabat,745

 quodque tibi geminus, Tyndari, Castor, erat.«

si quis idem sperat, iacturas poma myricas

 speret et e medio flumine mella petat.

nil nisi turpe iuvat; curae sua cuique voluptas;

 haec quoque ab alterius grata dolore venit.750

heu facinus, non est hostis metuendus amanti;

 quos credis fidos, effuge: tutus eris.

cognatum fratremque cave carumque sodalem;

 praebebit veros haec tibi turba metus.

[Der Liebende als Verwandlungskünstler]

Finiturus eram, sed sunt diversa puellis755

 pectora; mille animos excipe mille modis.

nec tellus eadem parit omnia: vitibus illa

 convenit, haec oleis; hic bene farra virent.

pectoribus mores tot sunt, quot in ore figurae:

 qui sapit, innumeris moribus aptus erit,760

utque leves Proteus modo se tenuabit in undas,

 nunc leo, nunc arbor, nunc erit hirtus aper.

hi iaculo pisces, illi capiuntur ab hamis,

 hos cava contento retia fune trahunt:

nec tibi conveniet cunctos modus unus ad annos;765

 longius insidias cerva videbit anus.

si doctus videare rudi petulansve pudenti,

 diffidet miserae protinus illa sibi.

inde fit ut, quae se timuit committere honesto,

 vilis ad amplexus inferioris eat.770

[Überleitung]

Pars superat coepti, pars est exhausta, laboris;

 hic teneat nostras ancora iacta rates.

Liber secundus

[Einleitung]

Dicite »io Paean« et »io« bis dicite »Paean«:

 decidit in casses praeda petita meos.

laetus amans donat viridi mea carmina palma

 praelata Ascraeo Maeonioque seni.

talis ab armiferis Priameïus hospes Amyclis5

 candida cum rapta coniuge vela dedit;

talis erat qui te curru victore ferebat,

 vecta peregrinis Hippodamia rotis.

quid properas, iuvenis? mediis tua pinus in undis

 navigat, et longe, quem peto, portus abest.10

non satis est venisse tibi me vate puellam;

 arte mea capta est, arte tenenda mea est.

nec minor est virtus, quam quaerere, parta tueri:

 casus inest illic, hoc erit artis opus.

nunc mihi, si quando, puer et Cytherea, favete;15

 nunc Erato, nam tu nomen amoris habes.

magna paro, quas possit Amor remanere per artes,

 dicere, tam vasto pervagus orbe puer.

et levis est et habet geminas, quibus avolet, alas;

 difficile est illis inposuisse modum.20

hospitis effugio praestruxerat omnia Minos;

 audacem pinnis repperit ille viam.

Daedalus ut clausit conceptum crimine matris

 semibovemque virum semivirumque bovem,

»sit modus exilio,« dixit »iustissime Minos;25

 accipiat cineres terra paterna meos,

et, quoniam in patria fatis agitatus iniquis

 vivere non potui, da mihi posse mori.

da reditum puero, senis est si gratia vilis;

 si non vis puero parcere, parce seni.«30

dixerat haec, sed et haec et multo plura licebat

 diceret, egressus non dabat ille viro.

quod simul ut sensit, »nunc nunc, o Daedale,« dixit

 »materiam, qua sis ingeniosus, habes.

possidet et terras et possidet aequora Minos:35

 nec tellus nostrae nec patet unda fugae.

restat iter caeli: caelo temptabimus ire.

 da veniam coepto, Iuppiter alte, meo.

non ego sidereas adfecto tangere sedes;

 qua fugiam dominum, nulla nisi ista via est.40

per Styga detur iter, Stygias transnabimus undas;

 sunt mihi naturae iura novanda meae.«

ingenium mala saepe movent: quis crederet umquam

 aërias hominem carpere posse vias?

remigium volucrum, disponit in ordine pinnas45

 et leve per lini vincula nectit opus;

imaque pars ceris adstringitur igne solutis,

 finitusque novae iam labor artis erat.

tractabat ceramque puer pinnasque renidens

 nescius haec umeris arma parata suis.50

cui pater »his« inquit »patria est adeunda carinis;

 hac nobis Minos effugiendus ope.

aëra non potuit Minos, alia omnia clausit:

 quem licet, inventis aëra rumpe meis.

sed tibi non virgo Tegeaea comesque Bootae55

 ensiger Orion aspiciendus erit:

me pinnis sectare datis; ego praevius ibo:

 sit tua cura sequi, me duce tutus eris.

nam, sive aetherias vicino sole per auras

 ibimus, impatiens cera caloris erit;60

sive humiles propiore freto iactabimus alas,

 mobilis aequoreis pinna madescet aquis.

inter utrumque vola; ventos quoque, nate, timeto,

 quaque ferent aurae, vela secunda dato.«

dum monet, aptat opus puero monstratque moveri,65

 erudit infirmas ut sua mater aves;

inde sibi factas umeris accommodat alas

 perque novum timide corpora librat iter;

iamque volaturus parvo dedit oscula nato,

 nec patriae lacrimas continuere genae.70

monte minor collis, campis erat altior aequis;

 hinc data sunt miserae corpora bina fugae.

et movet ipse suas et nati respicit alas

 Daedalus et cursus sustinet usque suos.

iamque novum delectat iter, positoque timore75

 Icarus audaci fortius arte volat.

(hos aliquis, tremula dum captat harundine pisces

 vidit, et inceptum dextra reliquit opus.)

iam Samos a laeva (fuerant Naxosque relictae

 et Paros et Clario Delos amata deo),80

dextra Lebinthos erat silvisque umbrosa Calymne

 cinctaque piscosis Astypalaea vadis,

cum puer incautis nimium temerarius annis

 altius egit iter deseruitque patrem.

vincla labant et cera deo propiore liquescit,85

 nec tenues ventos bracchia mota tenent.

territus a summo despexit in aequora caelo;

 nox oculis pavido venit oborta metu.

tabuerant cerae; nudos quatit ille lacertos

 et trepidat nec quo sustineatur habet.90

decidit atque cadens »pater o pater, auferor« inquit;

 clauserunt virides ora loquentis aquae.

at pater infelix, nec iam pater, »Icare« clamat,

 »Icare,« clamat »ubi es, quoque sub axe volas?

Icare« clamabat; pinnas aspexit in undis.95

 ossa tegit tellus, aequora nomen habent.

non potuit Minos hominis conpescere pinnas,

 ipse deum volucrem detinuisse paro.

[Wie bekommt die Liebe Dauer?Bildung statt Magie]

Fallitur, Haemonias si quis decurrit ad artes

 datque quod a teneri fronte revellit equi.100

non facient, ut vivat amor, Medeïdes herbae

 mixtaque cum magicis nenia Marsa sonis:

PhasiasAesoniden, Circe tenuisset Ulixem,

 si modo servari carmine posset amor.

nec data profuerint pallentia philtra puellis;105

 philtra nocent animis vimque furoris habent.

sit procul omne nefas! ut ameris, amabilis esto;

 quod tibi non facies solave forma dabit.

sis licet antiquo Nireus adamatus Homero

 Naïadumque tener crimine raptus Hylas,110

ut dominam teneas nec te mirere relictum,

 ingenii dotes corporis adde bonis.

forma bonum fragile est, quantumque accedit ad annos,

 fit minor et spatio carpitur ipsa suo.

nec violae semper nec hiantia lilia florent,115

 et riget amissa spina relicta rosa;

et tibi iam venient cani, formose, capilli,

 iam venient rugae, quae tibi corpus arent.

iam molire animum, qui duret, et adstrue formae:

 solus ad extremos permanet ille rogos.120

nec levis ingenuas pectus coluisse per artes

 cura sit et linguas edidicisse duas:

non formosus erat, sed erat facundus Ulixes,

 et tamen aequoreas torsit amore deas.

o quotiens illum doluit properare Calypso125

 remigioque aptas esse negavit aquas!

haec Troiae casus iterumque iterumque rogabat;

 ille referre aliter saepe solebat idem.

litore constiterant; illic quoque pulchra Calypso

 exigit Odrysii fata cruenta ducis.130

ille levi virga (virgam nam forte tenebat),

 quod rogat, in spisso litore pingit opus.

»haec« inquit »Troia est« (muros in litore fecit),

 »hic tibi sit Simoïs; haec mea castra puta.

campus erat« (campumque facit), »quem caede Dolonis135

 sparsimus, Haemonios dum vigil optat equos.

illic Sithonii fuerant tentoria Rhesi;

 hac ego sum captis nocte revectus equis –«

pluraque pingebat, subitus cum Pergama fluctus

 abstulit et Rhesi cum duce castra suo;140

tum dea »quas« inquit »fidas tibi credis ituro,

 perdiderint undae nomina quanta, vides?«

ergo age, fallaci timide confide figurae,

 quisquis es, aut aliquid corpore pluris habe.

[Nachgiebiges Verhalten des Liebhabers]

Dextera praecipue capit indulgentia mentes;145

 asperitas odium saevaque bella movet.

odimus accipitrem, quia vivit semper in armis,

 et pavidum solitos in pecus ire lupos;

at caret insidiis hominum, quia mitis, hirundo,

 quasque colat turres Chaonis ales habet.150

este procul, lites et amarae proelia linguae;

 dulcibus est verbis mollis alendus amor.

lite fugent nuptaeque viros nuptasque mariti

 inque vicem credant res sibi semper agi:

hoc decet uxores, dos est uxoria lites;155

 audiat optatos semper amica sonos.

non legis iussu lectum venistis in unum;

 fungitur in vobis munere legis Amor.

blanditias molles auremque iuvantia verba

 adfer, ut adventu laeta sit illa tuo.160

non ego divitibus venio praeceptor amandi;

 nil opus est illi, qui dabit, arte mea.

secum habet ingenium qui, cum libet, »accipe« dicit;

 cedimus, inventis plus placet ille meis.

pauperibus vates ego sum, quia pauper amavi;165

 cum dare non possem munera, verba dabam.

pauper amet caute, timeat maledicere pauper,

 multaque divitibus non patienda ferat.

me memini iratum dominae turbasse capillos;

 haec mihi quam multos abstulit ira dies!170

nec puto nec sensi tunicam laniasse, sed ipsa

 dixerat, et pretio est illa redempta meo.

at vos, si sapitis, vestri peccata magistri

 effugite et culpae damna timete meae;

proelia cum Parthis, cum culta pax sit amica175

 et iocus et causas quicquid amoris habet.

si nec blanda satis nec erit tibi comis amanti,

 perfer et obdura: postmodo mitis erit.

flectitur obsequio curvatus ab arbore ramus;

 frangis, si vires experiare tuas.180

obsequio tranantur aquae, nec vincere possis

 flumina, si contra quam rapit unda nates.

obsequium tigrisque domat Numidasque leones;

 rustica paulatim taurus aratra subit.

quid fuit asperius Nonacrina Atalanta?185

 subcubuit meritis trux tamen illa viri.

saepe suos casus nec mitia facta puellae

 flesse sub arboribus Milaniona ferunt;

saepe tulit iusso fallacia retia collo,

 saepe fera torvos cuspide fixit apros.190

sensit et Hylaei contentum saucius arcum;

 sed tamen hoc arcu notior alter erat.

non te Maenalias armatum scandere silvas

 nec iubeo collo retia ferre tuo,

pectora nec missis iubeo praebere sagittis;195

 artis erunt cautae mollia iussa meae.

cede repugnanti: cedendo victor abibis;

 fac modo, quas partes illa iubebit, agas.

arguet: arguito; quicquid probat illa, probato;

 quod dicet, dicas; quod negat illa, neges.200

riserit: adride; si flebit, flere memento:

 imponat leges vultibus illa tuis.

seu ludet numerosque manu iactabit eburnos,

 tu male iactato, tu male iacta dato;

seu iacies talos, victam ne poena sequatur,205

 damnosi facito stent tibi saepe canes.

sive latrocinii sub imagine calculus ibit,

 fac pereat vitreo miles ab hoste tuus.

ipse tene distenta suis umbracula virgis,

 ipse fac in turba, qua venit illa, locum.210

nec dubita tereti scamnum producere lecto,

 et tenero soleam deme vel adde pedi.

saepe etiam dominae, quamvis horrebis et ipse,

 algenti manus est calficienda sinu.

nec tibi turpe puta (quamvis sit turpe, placebit)215

 ingenua speculum sustinuisse manu.

ille, fatigata praebendo monstra noverca

 qui meruit caelum, quod prior ipse tulit,

inter Ioniacas calathum tenuisse puellas

 creditur et lanas excoluisse rudes.220

paruit imperio dominae Tirynthius heros:

 i nunc et dubita ferre quod ille tulit.

[Liebe – ein Kriegsdienst]

Iussus adesse foro iussa maturius hora

 fac semper venias nec nisi serus abi.

occurras aliquo tibi dixerit: omnia differ;225

 curre, nec inceptum turba moretur iter.

nocte domum repetens epulis perfuncta redibit:

 tunc quoque pro servo, si vocat illa, veni.

rure erit et dicet venias; Amor odit inertes:

 si rota defuerit, tu pede carpe viam.230

nec grave te tempus sitiensque Canicula tardet

 nec via per iactas candida facta nives.

militiae species amor est: discedite, segnes;

 non sunt haec timidis signa tuenda viris.

nox et hiems longaeque viae saevique dolores235

 mollibus his castris et labor omnis inest.

saepe feres imbrem caelesti nube solutum

 frigidus et nuda saepe iacebis humo.

Cynthius Admeti vaccas pavisse Pheraei

 fertur et in parva delituisse casa:240

quod Phoebum decuit, quem non decet? exue fastus,

 curam mansuri quisquis amoris habes.

si tibi per tutum planumque negabitur ire

 atque erit opposita ianua fulta sera,

at tu per praeceps tecto delabere aperto,245

 det quoque furtivas alta fenestra vias.

laeta erit et causam tibi se sciet esse pericli;

 hoc dominae certi pignus amoris erit.

saepe tua poteras, Leandre, carere puella;

 transnabas, animum nosset ut illa tuum.250

[Geschenke]

Nec pudor ancillas, ut quaeque erit ordine prima,

 nec tibi sit servos demeruisse pudor:

nomine quemque suo (nulla est iactura) saluta;

 iunge tuis humiles, ambitiose, manus;

sed tamen et servo (levis est inpensa) roganti255

 porrige Fortunae munera parva die;

porrige et ancillae, qua poenas luce pependit

 lusa maritali Gallica veste manus.

fac plebem, mihi crede, tuam; sit semper in illa

 ianitor et thalami qui iacet ante fores.260

nec dominam iubeo pretioso munere dones;

 parva, sed e parvis callidus apta dato.

cum bene dives ager, cum rami pondere nutant,

 adferat in calatho rustica dona puer

(rure suburbano poteris tibi dicere missa,265

 illa vel in Sacra sint licet empta Via);

adferat aut uvas aut, quas Amaryllis amabat,

 at nunc castaneas non amat illa nuces.

quin etiam turdoque licet missaque columba

 te memorem dominae testificere tuae.270

turpiter his emitur spes mortis et orba senectus;

 a, pereant, per quos munera crimen habent!

quid tibi praecipiam teneros quoque mittere versus?

 ei mihi, non multum carmen honoris habet.

carmina laudantur, sed munera magna petuntur:275