Kriton E-Book

Platón

• Herausgeber: Ktoczyta.pl
• Kategorie: Geisteswissenschaft
• Sprache: Polnisch
• Veröffentlichungsjahr: 2022

Beschreibung

Platoński dialog „Kriton” przedstawia rozmowę pomiędzy Sokratesem a jego przyjacielem Kritonem. Filozof oczekuje w więzieniu na wykonanie wyroku kary śmierci, a odwiedzający go przyjaciel namawia go na ucieczkę. Rozmowa taka prawdopodobnie nigdy nie miała miejsca, jednak posłużyła Platonowi do przedstawienia argumentów Sokratesa przeciwko ucieczce i za poddaniem się wyrokowi. Sokrates powołuje się tutaj na swoistą umowę społeczną: mimo że nie zgadza się on z wydanym na niego wyrokiem, gotów jest go przyjąć z uwagi na szacunek do prawa, którego należy przestrzegać. W dialogu zestawiono również kwestie moralności jednostki z jej obowiązkami wobec ogółu oraz zaprezentowano przesłanki pacyfizmu moralnego reprezentowanego przez Sokratesa: przeciwiać się złu można tylko na drodze przekonywania, a nie odpłacaniem złem za zło. „Kriton” stanowi kontynuację dzieła „Obrona Sokratesa” opisującego proces Sokratesa zakończony skazaniem filozofa na śmierć.

Leseprobe

Platon

Kriton

Tłumaczenie Władysław Witwicki

Warszawa 2022

Wstęp tłumacza

Wdzięczność Apollina

Kiedy Sokratesa skazano, odpływała właśnie na wyspę Delos doroczna uroczysta procesja do Apollina, na statku, na którym niegdyś miał się Tezeusz na Kretę wyprawić, aby zabić Minotaura. Zwyczaj religijny nie pozwalał podczas nieobecności tego okrętu wykonywać wyroków śmierci. A że podróż tam i z powrotem trwała dni trzydzieści, musiał więc Sokrates miesiąc po skazaniu spędzić w więzieniu. Dni jego były policzone, przynajmniej w przybliżeniu, bo statek mógł się o dzień, dwa spóźnić, a na drugi dzień po jego przybyciu do Aten wyrok miał być wykonany. W nagrodę za wierną służbę dał Apollo Sokratesowi trzydzieści dni życia nadzwyczajnych.

Trudno powiedzieć, co byłoby lepsze dla Sokratesa i tych, którzy go kochali: czy nie znać terminu śmierci, tak jak go wszyscy nie znamy, czy też lepsze było to, że termin był z góry znany i zbliżał się szybko i nieuchronnie.

Samobójstwo przez bierny opór

Przyjaciele i znajomi odwiedzali Sokratesa w więzieniu i starali się namówić go do ucieczki. Dozór nie był zbyt ścisły, a za pieniądze można było wszystko uzyskać. Prawda, że w razie procesu o uprowadzenie skazańca groziła konfiskata majątku albo duża kara pieniężna, ale Sokrates miał przyjaciół bardzo zamożnych i wiernych. Od procesu i wyroku można się było zresztą również pieniędzmi wywinąć. Potrzeba było tylko dobrych chęci i energii ze strony przyjaciół, a przede wszystkim było potrzeba, żeby się Sokrates sam zgodził na projekt ucieczki. Tu jednak znalazła się trudność niepokonana.

Filozof oparł się wszelkim namowom i usiłowaniom przyjaciół, oparł się najoczywistszym argumentom i najgorętszym prośbom; został i wypił podaną truciznę, dopełniając tym sposobem Ajasowego samobójstwa, które był rozpoczął w sali sądowej podczas obrony.

Platon nie był przy śmierci mistrza, bo sam był wtedy złożony chorobą, jednak o tym, co się w więzieniu dzieje, wiedział, niewątpliwie, najdokładniej z relacji przyjaciół. Opowiadano mu, dlaczego Sokrates wyjść nie chce, co i jak odpowiada na namowy. Platon słowa starego przyjaciela rozumiał; znał ich pobudki widoczne i ukryte.