ASL 2 – Een framework voor applicatiemanagement E-Book

Remko Pols

• Herausgeber: Van Haren Publishing
• Kategorie: Wissenschaft und neue Technologien
• Serie: Best Practice
• Sprache: Niederländisch
• Veröffentlichungsjahr: 2009

Seitenzahl: 300

Beschreibung

ASL 2 – Een framework voor applicatiemanagement

Leseprobe

Colofon

Titel:

ASL 2 – Een framework voor applicatiemanagement

Een uitgave van:

ASL BiSL Foundation, www.aslbislfoundation.org

Auteur:

Remko van der Pols

Tekstredactie:

Machteld Meijer

Uitgever:

Van Haren Publishing, Zaltbommel, www.vanharen.net

Deze digitale editie is gemaakt naar de eerste druk, eerste oplage, mei 2009: met ISBN 978 90 8753 312 0

ISBN:

978 90 8753 990 0

Lay-out en ontwerp:

CO2 Premedia, Amersfoort

Voor verdere informatie over Van Haren Publishing, e-mail naar: [email protected]

Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm, of op welke wijze ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.

No part of this publication may be reproduced in any form by print, photo print, microfilm or any other means without written permission by the publisher.

Hoewel deze uitgave met veel zorg is samengesteld, aanvaarden auteur(s) noch uitgever enige aansprakelijkheid voor schade ontstaan door eventuele fouten en/of onvolkomenheden in deze uitgave.

Voorwoord

ASL

Voor u ligt het standaardboek over ASL, Application Services Library.

ASL is als public domain standaard hét procesframework voor applicatiemanagement.

ASL ondersteunt u bij het inrichten van applicatiemanagement in uw organisatie. De best practices van ASL, die te vinden zijn op de website van de ASL BiSL Foundation, helpen u bovendien om dat efficiënt te doen. ASL is ook een kennisnetwerk. Door het delen van kennis en verspreiden van best practices heeft zich een kennisnetwerk ontwikkeld, met als doelstelling het professionaliseren van het applicatiemanagement.

ASL sluit aan op andere frameworks zoals BiSL (voor businessinformatiemanagement) en ITIL®.

De boodschappen en de doelen

Het is natuurlijk de bedoeling dat de inrichting van processen leidt tot een eindresultaat waar gebruikers en medewerkers tevreden mee zijn. De eisen aan de dienstverlening, de dienstverlening zelf en de omgeving van applicatiemanagement kunnen sterk verschillen. In de ASL-benadering worden de processen daarom pragmatisch ingericht als afgeleide van de behoeften van de organisatie en de omgeving. Bij de inrichting wordt onder andere rekening gehouden met de volgende ontwikkelingen en eisen:

•   Externe gerichtheid. Processen moeten expliciet aansluiten op de behoeften en verwachtingen van de buitenwereld en moeten zich voortdurend aanpassen aan de ontwikkelingen daarin.

•   Multi-leverancier. ICT-dienstverlening wordt bijna altijd gerealiseerd door meerdere leveranciers. Dienstverlening moet dus ingepast worden in een constellatie met meerdere leveranciers en de processen moeten rekening houden met de plaats van de organisatie in die constellatie.

•   Informatieketens. Informatie wordt in hoge mate digitaal aangeleverd door organisaties in de buitenwereld, waarbij verschillende informatievoorzieningen van verschillende organisaties aan elkaar gekoppeld zijn. Deze informatieketens zijn niet meer de uitzondering, maar de regel. Die buitenwereld is echter zelden direct aanstuurbaar.

•   Anticiperen. Processen hebben de neiging reactief en star van aard te zijn, omdat ze oorspronkelijk werden ingericht om te controleren en te organiseren. Maar voorspelbare resultaten en voorspelbare dienstverlening zijn niet meer voldoende. Er wordt verwacht dat de organisatie en dienstverlening meebewegen met de actuele en toekomstige ontwikkelingen en ook inspelen op impliciete behoeften en vragen.

De veranderingen

Dit boek beschrijft ASL 2 en dat wekt terecht de indruk dat dit een tweede versie van het framework is. Over de naam straks meer, nu eerst even iets over de veranderingen. ASL is veranderd, maar niet compleet veranderd.

Door de toekomstvaste en technologieonafhankelijke opzet van ASL kon de hoofdstructuur ongewijzigd blijven. Op onderliggend niveau zijn er wel veranderingen. De groeiende dynamiek van de markt heeft ertoe geleid dat de sturende en richtinggevende processen binnen ASL inhoudelijk sterk veranderd zijn. De uitvoerende processen zijn ook veranderd, maar deze verandering is minder ingrijpend. Hierdoor is er dus een pragmatisch groeiscenario naar ASL 2 mogelijk. Bij de opzet van ASL 2 is hiermee ook rekening gehouden.

Zo’n evolutionaire vernieuwing past goed in de visie van ASL: wat goed is en wat goed werkt hoeft niet veranderd te worden. Een nieuw framework is geen doel op zich en niet prettig voor organisaties die al fors geïnvesteerd hebben in de invoering van de vorige versie.

Ondanks alles is ASL inhoudelijk wel iets complexer geworden. De groeiende eisen aan flexibiliteit van de markt maken dit onvermijdelijk. Zo is er aandacht besteed aan leveranciers van standaardoplossingen, componenten, pakketten et cetera, omdat de markt in deze richting beweegt. Om te helpen in deze complexiteit zijn er inrichtingsfactoren onderkend die expliciet rekening houden met de impact van de situatie op de processen die u gaat inrichten.

Waarom de naam: ASL 2

Met de naam ASL 2 wordt benadrukt dat de nieuwe versie volledig aangepast is aan de situatie van nu. Maar het framework is ook in hoge mate ‘upwards compatible’. Bestaande ASL-gebruikers ondervinden geen beperkingen, maar krijgen aanvullende mogelijkheden aangereikt.

Bijdragen

Vele personen hebben bijgedragen aan de ontwikkeling van deze nieuwe versie van ASL. De ASL Review Board heeft voortdurend de ontwikkeling van het framework kritisch gevolgd en de resultaten gereviewd. Ook mijn collega’s van The Lifecycle Company en mijn collega’s bij Getronics PinkRoccade (nu Capgemini) hebben bijgedragen.

Ook zijn er goede opmerkingen gekomen uit de issuelog, dus ook voor de inzenders daarvan dank. Maar de meeste dank gaat uit naar de klanten en de gebruikers, die de praktijkervaring hebben geleverd om te komen tot ASL 2 en ASL in zijn geheel.

Remko van der Pols.

Reviewboard

Lucille van der Hagen, voorzitter (ASL BiSL Foundation)

Reijer de Boer (Capgemini BAS)

Frances van Haagen (The Lifecycle Company)

Annita Krol (Achmea-GITS)

Imro Nanoha (Ministerie van Defensie / IVENT)

Hans Smorenberg (ASR Nederland)

André Smulders (Ordina)

Aanvullende reviewers

Machteld Meijer (VHP / Maise)

René Sieders (The Lifecycle Company)

Yvette Backer (Capgemini BAS)

Inhoudsopgave

Voorwoord

1    Inleiding

1.1   Doel

1.2   Belangrijkste veranderingen ten opzichte van ASL

1.3   Structuur van het boek

2    Applicatiemanagement in de 21e eeuw

2.1   Inleiding en structuur hoofdstuk

2.2   Ontwikkelingen

2.3   Impact op applicatiemanagement en inrichting ervan

2.4   Impact en consequenties binnen ASL

3    Het ASL-framework

3.1   Het framework voor applicatiemanagement

3.2   Structuur van het ASL-framework

4    De beheerprocessen

4.1   Inleiding

4.2   Gebruiksondersteuning

4.3   Configuratiebeheer

4.4   Operationele ICT-sturing

4.5   Continuïteitsbeheer

5    Onderhoud en vernieuwing

5.1   Inleiding

5.2   Impactanalyse

5.3   Ontwerp

5.4   Realisatie

5.5   Testen

5.6   Implementatie

6    Verbindende processen

6.1   Inleiding

6.2   Wijzigingenbeheer

6.3   Programmabeheer en distributie

7    Sturende processen

7.1   Inleiding

7.2   Contractmanagement

7.3   Planning en control

7.4   Kwaliteitsmanagement

7.5   Financieel management

7.6   Leveranciersmanagement

8    ACM

8.1   Inleiding

8.2   ICT developments strategy

8.3   Customer organizations strategy

8.4   Customer environment strategy

8.5   Application life cycle management

8.6   Application portfolio management

9    OCM

9.1   Inleiding

9.2   Account & market definition

9.3   Capabilities definition

9.4   Technology definition

9.5   Supplier definition

9.6   Service delivery definition

10  Gebruik van ASL

10.1 Inleiding

10.2 Valkuilen

10.3 Inrichtingsfactoren en inrichtingsstrategieën

10.4 NEN 3434 en volwassenheidsniveaus

10.5 Andere instrumenten

10.6 Integratie van dienstverlening en aansluiting van de modellen

Bijlage A   FAQ

Bijlage B   Wijzigingen ASL 2 ten opzichte van de voorgaande versie

Bijlage C   Schematechnieken

Bijlage D   Namen van processen en vertalingen

Bijlage E   Literatuur en verder lezen

Bijlage F   Consistentie ASL en BiSL

Index

1    Inleiding

1.1    Doel

Dit boek beschrijft de public domain standaard ASL 2.

Het beschrijft een framework voor de processen van applicatiemanagement, zoals die door ASL worden onderkend. Ook geeft het een aanvullende verfijning van deze processen. Dit boek wordt door de ASL BiSL Foundation ook gehanteerd ter vaststelling van wat ASL is. De nieuwe ASL-Foundation examens van Exin zijn op dit boek gebaseerd.

Het boek is beschreven vanuit het uitgangspunt dat de lezer al enig zicht heeft op wat applicatiemanagement is, hoe het uitgevoerd wordt en welke werkzaamheden er plaatsvinden. Het is dus geen leerboek voor applicatiemanagement.

Het boek bevat tips en handvatten voor de implementatie van processen maar het is geen implementatiehandleiding: de complexiteit hiervan is te groot om dit hier te beschrijven. Wel vormt dit boek het startpunt voor het inrichten van applicatiemanagementprocessen.

1.2    Belangrijkste veranderingen ten opzichte van ASL 1

ASL 2 is een nieuwe versie van de oude ASL-standaard, die bij deze de naam ASL 1 heeft gekregen. In deze paragraaf worden op hoofdlijnen de verschillen beschreven en de belangrijkste aanleidingen die hebben geleid tot deze verschillen.

De kernveranderingen

De structuur van ASL is op hoofdlijnen redelijk ongewijzigd gebleven. Een diepgaandere analyse leerde, dat die redelijk toekomstvast en structureel was opgezet.

Toch wil dit niet zeggen, dat er weinig veranderd is: allesbehalve dat. De markt is de afgelopen decennia vele malen dynamischer en complexer geworden en ook de posities van interne en externe leveranciers zijn niet meer vanzelfsprekend. De grootste veranderingen van ASL 2 zijn een gevolg van deze ontwikkelingen. De belangrijkste veranderingen zijn:

•   Van intern gericht naar extern gericht.Geconstateerd is dat een uniform model van dienstverlening en procesinrichting niet werkt. Startpunt van de inrichting van processen ligt in de buitenwereld en hoe de organisatie past in die buitenwereld. Daardoor zijn er veel meer vrijheidsgraden ontstaan, die verschillend ingevuld worden bij de inrichting van processen. Leveranciers van standaardoplossingen (zoals pakketten) zullen zich dus net zo makkelijk in ASL 2 herkennen als leveranciers van maatwerk, of applicatiemanagementorganisaties die zich vooral bezig houden met integratie.

•   Van mono-leverancier naar muliti-leverancier.Veel frameworks en ook ASL 1 gaan er nog in hoge mate van uit dat er één (primaire) ICTleverancier is voor een organisatie. Er is een duidelijke trend naar componentisering van de ICT-dienstverlening. De normale situatie is dat er nu standaard meerdere leveranciers zijn en vaak zijn er daarnaast nog meerdere leveranciers nodig om de ICT-dienstverlening op een onderdeel van het grote applicatielandschap te verzorgen.

•   Van informatieprocessen naar keteninformatieprocessen.De afgelopen decennia is het normaal geworden dat informatievoorzieningen tussen organisaties op elkaar aansluiten. Het werken in informatieketens is de standaard geworden. Complicerend daarbij is dat die buitenwereld maar zelden directief aanstuurbaar is.

•   Van stabiliseren en organiseren naar anticiperen.Frameworks lijken er op gericht om processen in te richten om stabiliteit en duidelijkheid te creëren. Daardoor worden beheerorganisaties vaak als star ervaren. De toekomst eist continue verandering van dienstverlening en applicaties, continue aanpassing van de kaders, waarbinnen gewerkt wordt en dus ook continue aanpassing van processen.

Impact van de trends op ASL 1

Bovenstaande ontwikkelingen hebben de inhoud van het ASL-framework dus veel sterker veranderd, dan men wellicht in eerste instantie zou denken. De impact daarvan is zeer sterk op het sturende en richtinggevende niveau. De processen daar zijn fundamenteel veranderd. Ook zijn er op deze niveaus enkele nieuwe processen bij gekomen.

De uitvoerende processen kennen ook diverse veranderingen, maar die zijn minder ingrijpend. Zo zijn de processen aangepast aan het werken in een omgeving en het leveren van dienstverlening in samenwerking met andere leveranciers. Verandering omwille van verandering is niet gecreëerd: verandering is geen doel op zich. Hierdoor is er een logisch doorgroeipad ontstaan vanuit ASL 1. Eerdere investeringen in procesinrichting zijn als gevolg van ASL 2 dus geen weggegooid geld, doordat de plaat anders geworden is. In sommige gevallen is er ook nog extra rekening gehouden met deze opwaartse compatibiliteit. Zeker voor het merendeel van de uitvoerende processen geldt dat bestaande implementaties vrij makkelijk zullen passen in ASL 2.

Daarnaast beschrijft het boek per cluster van processen ook inrichtingsparameters: dit zijn parameters die grote impact hebben op de wijze waarop een proces wordt geïmplementeerd.

1.3    Structuur van het boek

Hoofdstuk 2 beschrijft diepgaand de ontwikkelingen en achterliggende gedachten van ASL 2. Dit hoofdstuk is vrij uitgebreid om inzicht te geven in de uitdagingen voor applicatiemanagement en bevat dan ook een onderbouwing van de keuzes in ASL 2. Het is het vertrekkader om ASL 2 te begrijpen en de veranderingen van ASL 2 te begrijpen.

In hoofdstuk 3 is het framework op hoofdlijnen beschreven. Hierin worden de procesclusters van ASL 2 beschreven en toegelicht. In de hoofdstukken erna worden de verschillende procesclusters uitgewerkt. De hoofdstukken 4 tot en met 9 beschrijven de diverse clusters van ASL te beginnen met de uitvoerende clusters.

Deze hoofdstukken kennen een standaardstructuur. In de eerste paragraaf worden de structuur, de indeling en de belangrijkste inrichtingsparameters van het cluster beschreven. Daarna wordt per paragraaf een proces beschreven. In het boek wordt verder gesproken van ASL, waarmee het nieuwe ASL wordt bedoeld.

Het laatste hoofdstuk, hoofdstuk 10, besteedt aandacht aan de invoering en implementatie van ASL. Dit hoofdstuk heeft niet als doel een concrete handleiding te geven voor de invoering, het ASL-boek zou dan twee keer zo dik worden. Maar het biedt wel een startpunt.

Figuur 1 Structuur boek

Nog even wordt expliciet aandacht besteed aan twee bijlagen. Bijlage A beschrijft de FAQ, Frequently Asked Questions. Een aantal vaak gestelde vragen of verwonderpunten zijn hierin opgesomd en van een antwoord voorzien. Mocht u vragen hebben, dan kunt u hier de antwoorden mogelijk terugvinden.

In bijlage B is kort samengevat wat de belangrijkste wijzigingen zijn op cluster- en procesniveau ten opzichte van ASL 1.

2    Applicatiemanagement in de 21e eeuw

Boodschappen van ASL

•   De complexiteit en diversiteit van de ICT dienstverlening is sterk gegroeid.

•   Specialisatie en andere trends leiden tot multi-leveranciersdienstverlening naar afnemers.

•   Integratie van ICT-dienstverlening wordt daardoor het issue.

•   Integratie kan alleen plaatsvinden door strakke afbakening van interfacing (koppelvlakken).

•   ASL kan acteren als een framework voor componenten van dienstverlening en als instrument voor integratie van dienstverlening.

2.1    Inleiding en structuur hoofdstuk

Gestart wordt in dit boek met een hoofdstuk over de omgeving van applicatiemanagement, de ontwikkelingen erin, de impact ervan op de uitvoering en sturing van het applicatiemanagement en tenslotte de vertaling ervan binnen ASL. Daardoor heeft dit hoofdstuk een wat meer bestuurlijk karakter.

Voor (operationele) applicatiebeheerders is dit hoofdstuk ook interessant: bij de uitvoering en inrichting van applicatiemanagement en processen is het kennen van de juiste doelen, randvoorwaarden en spelregels wezenlijk. Het kennen van het proces en de processtappen is niet meer voldoende.

Figuur 2 Structuur hoofdstuk 2

In paragraaf 2.2 wordt een aantal ontwikkelingen besproken, die het afgelopen decennium en de komende jaren spelen. Deze ontwikkelingen hebben als gevolg dat multi-leveranciersdienstverlening de norm is geworden.

Het aansturen van die verschillende leveranciers met verschillende dienstverleningen en verschillende invalshoeken leidt tot een sterke groei in de complexiteit van de besturing van de ICTdienstverlening. De vraagstelling is hoe deze leveranciersketens moeten worden bestuurd.