D Hingeregger Monolög E-Book

Adi Fröhlich

• Herausgeber: Books on Demand
• Kategorie: Geisteswissenschaft
• Sprache: Deutsch

Seitenzahl: 124

Veröffentlichungsjahr: 2024

Beschreibung

Vor füfzg Jaar heimer inere Beiz ufnere Egg im obere Ämmitau revoluzionäri Gschpräch gfüert u viu gfiiret. Ds Läbe sithär het is du geng konservativer gmacht. Für üs gits hüt beides, ds Revoluzionäre u ds Konservative, näbenang. Für üs isch es hüt fasch ds Gliiche, wiu mers dür üses Läbe zämehaute wi dürne Chlammere. Mir hei e ke Löösig, aber viu diskutiert, o iz wider. Wahrschiinlech hei mer aues missverschtange, doch hei mer versuecht, us dere Wäut öppis z mache. I ha nüt me drüber wöue publiziere. Es tuet wee im Härz, we me merkt, wi aut me worden isch u wi weni me bewegt het. Das Büchlein ist auf Berndeutsch geschrieben. Deutsche Leser werden es nicht lesen können. Es richtet sich ohnehin nur an gewisse Freunde des Autors, die des Berndeutschen mächtig sind.

Leseprobe

Ching i dr Schtube, womer früecher aube diskutiert hei

Mir wei nid grüble, seit dr Bärner.

Mir si nes paar ehemaaligi Freaks u 68er, wo dür di letschte Jarzäänt geng konservativer woorde si, me hets säuber gar nid so gmeerkt, u wo mes de realisiert het, het me sech zeersch gschämt drfür. Ungereinisch isch es de aune klar woorde, das es mit dr Wäut esoo ni cha witergaa. Mir heinis de ab u zue wider uf dr Hingeregg - dasch en Übername, si heisst angersch - troffe, wo mer früecher aube häre si, denn, wo aui uf ds Land use si, id Schtöckli, id Purehüser, dusse im Land. Di Zit isch scho lang verbii, u od Hingeregg isch hüt nümm, was einisch.

Mir hei eifach wöue rede. Über aues, über d Veränderige, über üs, d Wäut. Es si Monolöög drus worde, ni geng, aber meischtens. Si si uf Bärndütsch ghaute worde. Back to the roots! Blibe mer drbii. Isch am eerlechschte.

Ha versuecht, sogenannt lutnaa Bärndütsch z schribe. Derbii simer sicher Fäuer passiert. Ha aber o bewusst gsündiget u Eige- u Ortsnäme lutnaa gschribe, wiu mer soo rede, nid angersch. Ha o ds „ck“ mängsich la sii, mängisch dür „kk“ oder „k“ ersezzt. Äbe wies de tönt. Bi nid geng konsequänt gsi. Sorry für au di Form- u Tippfäuer, wo me i däm Büechli fingt. Dr Läser hätts besser gmacht, wi geng.

Ufgschriben im Herbscht 2023, z Dänemark u ir Schwiz Zu de Queuene:

Näbe de Schrifte vo Marx u Ängus u gwüssne vom Hegu isch e groosse Teu vor Philosophie i das Büechli igflosse, me cha gar nid säge, waas aues. Es schteckt haut mis Läbe drhinger. Ha geng gläse u gschribe u ddänkt. Em Schluss weis me nüm, wohär med Sache eigetlech het. Viu verschteit me fautsch, angers besser aus dr Orginauoutoor. Es isch u blibt komplex. Im Büechli wird mängisch uf Näme verwise, wo hinger gwüssne Konzept schtöö, emu soo, win ig se gsee.

Ha o eigeti Büecher erwäänt, ds Buech Mr. Data und das Braitenberg-Universum, wo mini eigetlechi Philosophie drinschteit, me chönnt säge, mis geischtige Läbeswärch. Es geit wit über daas use, was mer hie diskutiere, het aber, über ds Probleem vor Dialäktik, mitem z tüe.

Es angers Buech, woni zwar nid erwääne, wo das Büechli aber gwüssermaasse komplettiert, wäär blow it up! blow it up! E Collage mit Texte vor auem us de früeche Sibezgerjaare.

D Umschlagszeichnig ud Zeichnig uf dr letschte Site si vo mim Vatter (früechi Sibezgerjaar). D Farbzeichnig (1981) isch vo mir.

Inhalt

Früecher un ize

Über d Uffassig

Über die, wo ds Säge hei

Übere Trikk

Vom Chopf uf d Füess

No angers Wichtigs

Es isch haut ändloos

Da söu no eine drus choo

„Die Wortführer und die Schriftgelehrten der Bourgeoisie, ihre Tribüne und ihre Presse, kurz die Ideologen der Bourgeoisie und die Bourgeoisie selbst, die Repräsentanten und die Repräsentierten, standen sich entfremdet gegenüber und verstanden sich nicht mehr.“

Karl Marx, Der Achtzehnte Brumaire des Louis Bonaparte, 1852

Früecher un ize

Du chennsch di Egg im oberen Ämmitau, mir si mängisch dert gsi, früecher, hei taflet und gschnuret u mängi Fläsche usgsoffe. Wi isch das schöön gsi! Mir si no jung gsi, mit Hoffnig und mit Firlefanz im Gring. Bärner wo Bärn gliebt u ghasset hei, beides zäme. D Wäut isch is z chlii gsi z Bärn, aues het is iigängt u ni passt. Mir hei nis mängisch drüber usglaa. U doch hei mer das Land gliebt, di schtiue Winternächt vorusse, em Sternehimu zue, vor den Aupe im Mondschiin. Das Blau, das Schwarz, das Liecht, d Chräche, fiischter, d Egge, iischchaut, di einsame Hööf zäntume. Denn hets im Winter no viu Schnee ggä, mängisch meterwiis, d Tannewäuder si Märliwäuder gsi, me het müesse loufe zu de Hüsere, u chaut isch es gsi, gfroore, einsaam, hesch d Houzwürm ghöre gnage im Täfer im Ghütt.

Mir hei wöue d Wäut erobere, aues vrschaa, d Problem löse. Was isch drus worde?

D Hingeregg. I mues e chlei verzeue vo denn, es packt mi. Was fürne Wäut hei mer vrloore ir Zwüschezit, mini Fründe! Mir isch, aus heige mer aues vrloore, aus heige mer is überläbt, müesste mer tot sii scho lang. Aut simer worde, u irgendwo sinnloos, mir lebe zwar no, aber es bedütet nümm viu.

Woni denn d Beiz spät am Aabe verlaa ha, isch d Claire im Gang gschtange, im Schuss wie geng, e Wucht, si luegt mi a, lächlet. Geisch scho? Fragt si. Ja, i mues no der Bärg ache, es schneit, hare gantwortet. Si blibt schtaa, uf den Arme zwöi Tablett mit Gschiirr, d Claire, die Troumfrou, gross, riif u doch so jung, bhäbig und doch quirlig, ds schwarze Haar uf em Hingerchopf zumene Chnopf bbunge, di chli z ängi Schtirne, nüt Intellektuells, die länglechi Nase, ds dicklippige, wie ufplatzt würkendi Muu, mit däm si bim rede lischplet, als würd si sech bi jedem Wort vo inne säuber küsse, d Summersprosse uf der schneewiisse Hutt, sie schteit da, zum Aabiisse, emu für mii, wartet und luegt mi us irne raabeschwarzen Ouge a u grinset. Wosch iz gaa oder ni? Lischplet si, i grinse zrügg u luegere töif id Lüescher. Ja, i mues, Claire. Ha de am Ziischti frei, meint si, ooni dass i se gfragt hätt, aus hätt i se umenes Rendez-vous bbätte. Si wartet eifach, un i säge, ja, am Ziischti geits mer oo. I chumen em Sächsi, warte de dusse im Chare. De wart uf mi, seit si lieb. Ja, klar, i warte uf di, Claire. Ha se de a Oberaarm griffe u uf d Bagge küsst u sie het gseit, obi nid gsäch, dass sie z tüe heig, i söui ize gaa, dass i sicher dr Waud achechume dür das Schnewätter. U i bi de ggange. Sie het no gluegt u i ha zrüggglueget.

A däm Ziichsti isch es biisschaut gsi u der Chare isch der Hoger uuf grätschet düre Schnee, langsam u müesam. Ha nid gwüsst, ob i ufechume zur Beiz uf dere Hingeregg. Oben isch e Schtrasselampe gschtange, wo dr Voorplatz belüüchtet het, e Funzle ir Schtärnenacht. Im Hingergrund die fiine Aupe ir Nacht u zwüschinne es verschneits, waudigs, hügeligs u einsaams Land, ds obere Ämmitau. D Beiz isch erlüüchtet gsi, het usgsee wie nes groosses Lampiong zmitts im Nüüt. En Usflugsoort, en Oort für d Pure ud Chnächte us de Chräche zäntume, zum Suufe u Jasse u Örgele. Bi usgschtige uf em Voorplatz, ha ache ggaffet i Chrache hinger em Huus, wo haub unge ires Deheime gstangen isch, bi achegloffe u ha gglütet. Si isch usecho, ine aute Mantu gwicklet, ufem Chopf a Wulemütze. Mir heinis küsst grad eso, ooni Wort, üsi Lippe inenang, hei gschmatzet, heinis ghaa i den Arme, vou Verlange.

Claire, i wott di, hani gseit, u si het gseit, i wott di o, tue nid esoo! Mir si de uf Thun ines Reschtorang u hei ggässe un ennang agluegt und gredt zäme, weiss der Gugger waas. Heieiei, wäri das e Wäut gsi! Wäre mer nume zäme bblibe denn! Di einsame Wintermondnächt, ds lüüchtende Gebirg, di unändlechi Schtiui im Waud. D Musig us der heisse Schtube. U am Aabe nach der Büez, we d Ching schlaafe, e chli Beethoven oder Chicago Blues vom Platteschpiler, der Blick use, dür d Houzfänscherli id Vergangeheit, wo ewig d Gägewart isch, überhoupt ids Eewige vor Wäut, vom Waud, vo dene Schteeuwise, de Matten im Früesummer, vou vo Glück, vou Gsumm vo de Beieli. Aues daas hätti chönne ha, füre Räschte vo mim Läbe, mit dr Claire. Doch hets nid söue si, i bi z dumm gsi, d Glägeheit am Schopf z packe, ha gmeint, es warti Bessers uf mi, dusse, ir Wäut.

Du weisch, mi Fründ us aute Täg, das aues fautsch isch gsi, wis de usechoo isch. Wärs richtig gsi, denn zuezschlaa? Hätt i deert obe söue Vatter wärde, e Maa, u mi deert verwurzle? Ja, das wärs gsi. Aber i has nid chönne. E Sünd isch es! Was us dr Claire worden isch, weis i nid, hase baud nümme gsee, woni mi abgwändet ha, em Bessere zue, wieni gmeint ha, denn. Bi ne eitle Sack gsi. Gschiid u doch blöd wine Wurzustock. Hüt wäri Grosvatter, Profässer, emeritiert, scho lang, e grosse Liebhaber vom Ämmitau u vo minere Frou, vom Land. I würdi glücklech schtäärbe chönne. Schtiu zwüsche dene Tanne über dene Täler würd mi Geischt über d Witi vo Europa flüge, über di riisigen Äbene von däm gsägnete Kontinänt, nachem Oschte zue, über die aute, farbige Hüser u die aute Fäuder vo de Pure id Vergangeheit.

I wär versöönt.

Doch iz isch aues angersch. I bi nüüt vo däm worde, ha ke besseri Claire gfunge, bi geng noch suechend, trööle ume ir Wäut u ir Seeu, schribe Büecher, hiufe Mönsche mit Probleem u chamer doch säuber nid häufe, ooni e Claire. D Claire wär se gsii, si hätt mer d Wäut ersezzt, ooni se z vrdränge, hät mer d Wäut gschänkt, ooni se z erfinge, i wäri bbödelet ize.

Wott aber nid jammere! Mir si hie zäme cho, uf der Hingeregg, um is mit dere Zit z beschäftige, mir drüü, du un i u no eine, womer nid gsee, är isch mit is, Jesus oder Gott, vilich o nume e Wichtu, e Geischt, e vrloorni Seeu, won is zuelost u hoffentlech igriift, wemer is verloufe. Säge merim dr Nisse, wie ner z Dänemark heisst.

Scho lang isch hie e ke Claire me ume, d Bedienig isch us Serbie u dr Ukraiine, us Öschtriich u Marokko. Doch frässe mer hie geng noch d Schlachtplatte, wos hie geng ggää het im Herbscht u Früewinter.

Mir hei bschteut, d Tetyana hets der Chuchi witerggää, mir suufe vom Waadtländer Rote und breche ds Broot, wo leider nid früsch isch, nid wi denn. Äs duftet ni, isch wie Gartong im Muu, aber me chas frässe. Hei Hunger nach däm länge Schpaziergang düre Waud u über d Egg.

Auso, um waas geits? Es faut is i de letschte Jaare geng mee uf, wi konservativ mer eigetlech worde si. Was da hüt louft, chöi mer nüm eifach so nachevouzie u scho gar ni guetheisse. Mir meerken ize, das mer Revoluzzer gsi si, früecher, aber o daas isch is chuum so bewusst gsi, wies is hüt bewusst wott wärde.

Eigetlech simer scho denn verraate gsi. Wi dr Kerouac simer on the road gsi, innerlech, üsserlech, überhoupt, aues isch in is im Ufbruch gsi. Dr Ufbruch isch es gsi, mir si ufbbroche u ufbroche, Wanderer simer worde, wi dr Hyperion, Tröimer, Romantiker. Vou mit Liäbi zum Läbe i sinere diräktischte Foorm simer gsi. Hei drum aues, wo isch gsi, abgleent, si antikonservativ gsi, antibürgerlech.

Dä Ufbruch isch de seer schnäu vo de Marxischte kassiert worde, scho 68 isch es eietlech gloffe gsi. Mir hei gmeint, hinger üsem Drang stecki d Waarheit vo Marx u Ängus, vom Lenin u vom Mao. Di Ideolooge heigi das, wo mir meine, für üs scho lang vorewägg gnoo u usformuliert. Ds Übu hocki ir kapitalistische Produktion vo Waare, Idee, Machtverhäutnisse, Ungerdrückige. Es het drnaa usgsee, aus heige mer üsi Bible gfunge.

Uf dr angerei Site hets ja dä reauexisschtierend Sozialismus ggää, im Oschtblock, dä hett is nid würklech intressiert, dä heimer o chatzfautsch gfunge. Es hett is düecht, mir si die, wo iz uszie, um dr waari Sozialismus z verwürkleche. Überhoupt hei mer überau aues wöue verwürkleche, derwäge hei mer aues Würkleche verwoorfe, aues, wos het ggää, isch für nis fautsch gsi. Mir si wi ds Schenii gsi, wo nie mit sim Ergäbnis zfriden isch, wi dr Maler, wo geng no öppis z korrigiere het, bis sis Wärch voländet isch.

U soo hei mer is vrloore, hei mr der Löffu abggää a die, wo ds Gschäft gmacht hei. U ize merke mer, dass beidi, d Kapitalischte u d Sozialischte, rächts u linggs vo nis düre si un is überhout hei ud Wäut unger siich ufteile, um se uszbütte. Ds eigetleche Aalige, der Ufbruch, isch plötzlech tot, schtinkt zum Himu, isch di unbegrabnigi Liich vo dere Zit.

Di meischte, wo denn linggs gsi si, si gar nid linggs gsii, si hei nume so taa, aus wäre sis. So wi die meischte, wo ne Schuutmätsch gö go luege, gar nid schutte, sie gloube nume, si ghöri derzue, si sige o Schütteler, irgendwo u irgendwie, wiu ne daas e Zueghörikeit verschafft. Di meischte denn hei eifach wöue drzueghööre.

Dr gseuschaftlech Diskurs, vo de Frankfurter beschwore, isch eigetlech nie eine gsi, es isch geng e rein akademische Diskurs blibe. Ds Vouk, mir aui, hei nie miggredt, mir heis eifach gmacht u si drbii beobachtet worde, wi d Laborratte vo de Biolooge. Das hei si de dr Diskurs gheisse, wo stattfingi, abr es isch ire eiget gsi, ir Familie vo Marx u Ängus, Lenin u Mao -u no chli Castro u Che. Me het behouptet, mir sigi di Ungerdrückte, wo revoutiere, schträng nach der Regle vom dialäktische Materialismus. Mir sigi dr Bewiis.

Dasch Habakuk gsi. D Akademiker hei sech nume säubschtbefridiget, u mir aui si d Wichsvorlaag gsi. Ds Ganze het scho denn öppis Perverses gha. Het nüt mit Marx u Ängus ztüe gha, sondern mit em Gäutigswaan vo dene Herre vor auem z Frankfurt u z Kalifornie. Di hei sech eine acheghout bim beobachte, wi mer revoutiert hei, wi mer usgschtige si. Un es paari von is si de prompt uf das ichegheit u heines wöue mee aus nume rächt mache, hei Bombe bbaschtlet, Exponänten entfüert, sogenannti Charaktermaskene ermoordet, um em Sischteem eis id Frässe z houe. Em Papa zlieb hei si em Papa id Frässe ghoue. Dasch psycholoogisch mee aus nume intressant. Uuh, het daas die gfröit, die Biolooge vor Revolution! D Wäut, vor auem d Bundesrepublik, isch vou vo Mescaleros gsi denn, wo sech heimlech is geile Füüschtli glachet hei.

Od Musiker hei mitgmacht, aber nid aui, si hei ne bemeerkenswärti Freiheit bhaute, d Freiheit vom Ufbruch, wi dr Bob Dylan. Dasch öppis viu Grundsätzlechers gsi aus di marxistischi Veriinaamig drvoo.

Scho denn isch aune klar gsi, wo würklech innerlech ufbroche gsi si, dass nid nume im Kapitalismus, sondern o im Marxismus e Grundfääuer drinn isch, u das beidi chatzfautsch si. Me hets la loufe, wius haut schteercher gsi isch, ausme säuber isch gsii. Aber me het sech nid la tüüsche.

Hütt müesse mer d Kritik, womer scho denn hätte söue voorbringe, nachehole. Ize zeigt sech, das d Ideolooge, wo me hett la mache, geng mee aues zrschtööre, wo umen isch. Das daas nid üsi Lüt si, es si d Agänte vom Chatzfautsche. Wichtigtuer u Wichser. Un ize zeigt sech, was chatzfautsch isch gsi scho geng.

Bim Zrüggluege si so Dichter wie dr Hamsun z Norweege u dr Walter Kauer ir Schwiz äbe doch Propheete gsi. Si hei exemplaarisch beschribe, wi die Zrschtöörigsmaschine funktioniert, dass si uf dr Antinomie vo zwe Mönschetype ufbout, em Schöpfer u em Abholer, wo ewigs sech i de Haare lige un um d Ggunscht vo de Froue oder de Manne kämpfe, wo für daas schtöö, um was es eigtlech geit, d Schönheit, ds Waare, ds Zärtleche, d Hoffnig, d Zuekumft, um d Anerchennig vor mönschleche Traagik, das mer müesse läbe, um z schtäärbe u müesse schtäärbe, um z läbe.

Dasch nid eifach en idealistischi Überhöchig, dasch dr eigetlech Uurgrund. Ds Ideologische isch d Überhöchig, isch ds Chatzfautsche. Z Mönschheitsprobleem ligt i dämm, wi dr Abholer u dr Schöpfer enang aaluege, we si sech begägne, wi si mitenang uschöme u rede, ob si enang reschpektiere un ergänze. Aues angere isch Firlefanz u dient nume dr Säubschtbefridigung vo Perverse im Geischt. Vo dene wimmlets! Si bevöukere d Unine ud Meedie, hocken i de Parlamänt u schpekuliere ar Böörse. Si si überau u blibe unfruchtbar aber furchtbar wi geng.

Mir müessen is klaarwärde, um was es geit. I üsem Läbe, wo scho fasch ferti isch. Mir si auti Cheibe, kene me