Zimna wojna E-Book

Xavier De Weirt

• Herausgeber: 50Minutes.com (PL)
• Kategorie: Geisteswissenschaft
• Sprache: Polnisch
• Veröffentlichungsjahr: 2023

Seitenzahl: 49

Beschreibung

Nie sposób zrozumieć współczesnej historii Europy bez uprzedniego zrozumienia zimnej wojny. Napięcia między USA i ZSRR, dwoma supermocarstwami, które wyłoniły się z II wojny światowej, zdominowały drugą połowę XX wieku, doprowadziły do serii brutalnych wojen zastępczych i doprowadziły planetę na skraj wojny nuklearnej. Starcie dwóch diametralnie różnych systemów, kapitalizmu i komunizmu, podzieliło planetę, ponieważ każda ze stron robiła wszystko, aby udowodnić wyższość swojego sposobu życia. W ciągu zaledwie 50 minut poznasz przyczyny tego wielkiego konfliktu ideologicznego i zrozumiesz jego głęboki wpływ na globalny krajobraz geopolityczny, którego konsekwencje są odczuwalne do dziś. Ta prosta i pouczająca książka oferuje dokładne omówienie wielu kluczowych wydarzeń zimnej wojny, w tym budowy muru berlińskiego, kubańskiego kryzysu rakietowego i wojny wietnamskiej. Zawiera również cenne wprowadzenie do kontekstu społecznego i politycznego, biografie kluczowych postaci, w tym Józefa Stalina i Harry'ego S. Trumana, oraz analizę lat po zakończeniu konfliktu, dając ci wszystkie istotne informacje na temat tego kluczowego okresu w historii.

Leseprobe

ZIMNA WOJNA

•Kiedy to się stało: W latach 1947-1991

•Gdzie: Ameryka, Europa, Azja i Afryka

•Kontekst: Konflikt ideologiczny między Związkiem Radzieckim a Stanami Zjednoczonymi po II wojnie światowej (1939-1945)

•Bohaterowie:

°Józef Stalin, radziecki mąż stanu (1878/1879-1953)

°Andriej Żdanow, polityk radziecki (1896-1948)

°Harry S. Truman, amerykański mąż stanu (1884-1972)

°George F. Kennan, amerykański dyplomata (1904-2005)

•Wynik: Zwycięstwo dla Stanów Zjednoczonych

•Implikacje:

°Koniec dwubiegunowego porządku

°Globalizacja

°Nierówności między Północą a Południem

°Wojny etniczne

°Radykalny islamizm

°Terroryzm międzynarodowy

WSTĘP

II wojna światowa zakończyła się kapitulacją Japonii 14 sierpnia 1945 roku, dzień po zrzuceniu bomb atomowych na Hiroszimę i Nagasaki. Stany Zjednoczone i Związek Radziecki wyszły z konfliktu silniejsze, podczas gdy Europa była bezkrwawa. Dwa wielkie mocarstwa próbowały zawrzeć porozumienie w celu zorganizowania pokoju na świecie, ale szybko pojawiły się napięcia między tymi skłóconymi ze sobą reżimami politycznymi i gospodarczymi.

W latach 1947-1953 początkowa faza konfrontacji między dwoma supermocarstwami podzieliła Europę i Azję na dwa bloki polityczne i wojskowe. Wspólna kontrola broni nuklearnej zniechęciła jednak do otwarcia uogólnionego konfliktu światowego. Od tego momentu na marginesie zamkniętej przestrzeni Wschód-Zachód wybuchały konflikty zbrojne, w wyniku których zginęło kilka milionów osób. Rosjanie i Amerykanie rywalizowali na potencjały destrukcyjne i zaangażowali się w imponujący wyścig zbrojeń, tworząc warunki do istnienia ustabilizowanego świata dwubiegunowego. Lecz kiedy w 1962 roku wybuchł kubański kryzys rakietowy, wojna nuklearna między dwoma wielkimi mocarstwami została ledwo zażegnana. W ten sposób narodził się pogląd, że ściślejsza kontrola arsenałów wojskowych jest konieczna, a nawet pilna.

W połowie lat 60. hegemonia dwóch wielkich mocarstw doznała kilku pęknięć. Dekolonizacja, pojawienie się nowych graczy, trudności gospodarcze i ostra krytyka światowej opinii publicznej podważyły podstawy amerykańsko-sowieckiego kondominium (prawo suwerenności sprawowane przez kilka państw nad danym terytorium), wymuszając fazę détente między dwoma blokami.

Pod koniec lat 70. nowe napięcia na nowo rozbudziły obawy przed wojną światową. Inwazja wojsk radzieckich na Afganistan w grudniu 1979 roku pogrążyła federację w poważnym kryzysie społecznym, politycznym i gospodarczym. Kiedy w 1985 roku do władzy doszedł Michaił Gorbaczow, uważano, że koniec wojny z USA jest bliski. Jednak ostatnie próby reformy aparatu sowieckiego doprowadziły do podziałów w partii komunistycznej, podczas gdy gospodarki socjalistyczne na całym świecie zaczęły się załamywać. Związek Radziecki ostatecznie upadł w 1991 roku, kończąc zimną wojnę, która miała daleko idące konsekwencje i ukształtowała przyszłość świata.

KONTEKST

UNIA WŁADZ

W czerwcu 1941 roku, w samym środku wojny światowej, zawiązał się wielki sojusz między państwami będącymi w całkowitej opozycji ideologicznej. Aby zgromadzić środki potrzebne do rozgromienia hitlerowskich Niemiec, Wielka Brytania Winstona Churchilla (1874-1965) i Stany Zjednoczone Franklina Roosevelta (1882-1945) postanowiły prowadzić wojnę u boku Związku Radzieckiego Józefa Stalina. Wspólnie popchnęli hitlerowskie Niemcy do kapitulacji 8 maja 1945 roku. Trzy wielkie mocarstwa musiały następnie wynegocjować podział władzy nad światem, cenę, jaką Niemcy będą musiały zapłacić za szkody wyrządzone podczas wojny, a przede wszystkim przywrócenie pokojowego porządku świata.

POWSTANIE NOWYCH STOSUNKÓW WŁADZY W 1945 R.

Stany Zjednoczone

Stany Zjednoczone były wielkim zwycięzcą II wojny światowej. Korzystając z gospodarki wojennej, ich produkt narodowy brutto wzrósł o 220% od momentu przystąpienia do konfliktu w grudniu 1941 roku, a straty materialne i ludzkie były ograniczone. Amerykanie mieli też niezwykle sprawną armię, zarówno pod względem kadrowym, jak i technologicznym. Jako jedyny naród posiadali broń atomową, opracowaną z pomocą nazistowskich naukowców i żołnierzy kilka lat wcześniej. Ich kondycja finansowa była taka, że pod koniec konfliktu Stany Zjednoczone odpowiadały za około 50% światowej produkcji przemysłowej i jedną trzecią światowego eksportu. Ich krótkoterminowym celem było zdemobilizowanie 12 milionów żołnierzy wciąż służących za granicą i przekształcenie gospodarki.

Związek Radziecki

Ze swojej strony Związek Radziecki poniósł w czasie wojny największe straty w ludziach (ok. 20 mln osób), stracił też dużą część swojego potencjału materialnego. Władze oceniały bezpośrednie szkody spowodowane konfliktem na 679 mld rubli. Jednak system sowiecki, oparty na planowaniu, kolektywizmie i wiążącej władzy jednej partii, udowodnił swoją skuteczność w okresie międzywojennym. W związku z tym, z uwagi na kontekst międzynarodowy, dla głównych decydentów politycznych niezbędna wydawała się modernizacja rosyjskiego kompleksu wojskowo-przemysłowego. Wprowadzenie w 1946 roku IV Planu Pięcioletniego (państwowy dokument planistyczny organizujący rozwój gospodarczy w okresie pięcioletnim) pozwoliło na szybką odbudowę głównych sektorów gospodarki radzieckiej. Ożywienie to miało ogromne znaczenie, gdyż obok Stanów Zjednoczonych Związek Radziecki był jedynym mocarstwem zdolnym do wywierania znaczących wpływów w okresie powojennym. Podobnie jak miliony amerykańskich żołnierzy wciąż stacjonujących za granicą, ich potężna armia pozostała na miejscu w wyzwolonych krajach. Tak więc, choć wydaje się, że Związek Radziecki został zdziesiątkowany przez wojnę, mógł jednak zasadnie twierdzić, że jest supermocarstwem.

Europa

Natomiast kraje europejskie zostały zniszczone: ludność została zdziesiątkowana, straty materialne były katastrofalne, a gospodarka stanęła w miejscu. Politycznie panowała duża niestabilność spowodowana zakończeniem okupacji niemieckiej i powrotem władców do swoich krajów, co wkrótce doprowadziło do buntów. Dla ludzi, którzy bezpośrednio ucierpieli z powodu niemieckiej inwazji, bohaterem wojennym był ruch oporu, a nie wygnani politycy. W efekcie pojawiły się ruchy społeczne, często wspierane przez europejskie partie komunistyczne. I nie bez powodu odegrały one wiodącą rolę w napędzaniu europejskiego ruchu oporu, zwłaszcza dzięki centralizującym działaniom Kominternu (Międzynarodówki Komunistycznej pod kontrolą sowiecką, rozwiązanej w 1943 r.). Dzięki zdecydowanym działaniom przeciwko armii niemieckiej, Związek Radziecki cieszył się ogromną popularnością wśród narodów zachodnich. W ten sposób podczas pierwszych wyborów partie komunistyczne osiągnęły historyczne wyniki. W Wielkiej Brytanii również to partie lewicowe wygrały pierwsze wybory zorganizowane po zakończeniu konfliktu, rodząc obawy o zbliżenie z ruchami komunistycznymi. W Belgii zapowiedź powrotu na tron króla Leopolda III (1901-1983), który w czasie wojny był bardzo ugodowy wobec Niemców, doprowadziła kraj na skraj wojny domowej. W Grecji, mimo podpisanego w 1944 r. porozumienia terytorialnego między Józefem Stalinem a Winstonem Churchillem, w marcu 1946 r. wybuchła bratobójcza wojna, w której komuniści generała Markosa (1906-1992) zmierzyli się z monarchistycznymi oddziałami króla Jerzego II (1890-1947). Konflikt zakończył się w 1949 roku wraz z klęską komunistów.

Reszta świata